eeuw te Turnhout haar intrede deed en in de 18e
en de 19e eeuw bloeide.
Dat kleine stadje van wevers en kantwerksters zou
in de 20e eeuw uitgroeien tot een stad van papier
schilders, boekdrukkers en kaartmakers. De vrijheids
held Corbeels was de eerste die de papiernijverheid
en de boekdrukkerij naar Turnhout bracht. Nadat
hij gefusilleerd was, werd het bedrijf voortgezet door
zijn weduwe en nadien door zijn leergast Brepols die
in het Papenstraatje een kleine fabriek oprichtte
voor alle drukwerk, doodsbeeldekens, affiches, kerk
boeken, registers en „mannekensbladen". In 1815
werd begonnen met het marmeren en kleuren van
papier en het drukken van speelkaarten. Zo ont
stond de grootste drukkerij van de Kempen.
In de 19e en de 20e eeuw zou de firma Brepols nog
een belangrijke uitbreiding nemen, waarvan vooral
het behangpapier en de boeken wereldgekend
zouden worden.
Nieuwe fabrieken van Mesmaekers, Biermans, Gle-
nisson, Van Genechten, La Turnhoutoise, Belgica,
Proost, Van Mierlo-Proost, Meses-Goris, zouden op
reizen die eveneens hun boeken, gekleurd papier en
speelkaarten over de hele wereld zouden verspreiden.
In 1850 waren er ongeveer 250 werklieden in dit
bedrijf werkzaam, en dit cijfer zou in 1940 aan
groeien tot bij de 3000.
Het was in het midden der vorige eeuw dat Turn
hout uit zijn slaap werd gewekt en met de overige
wereld in verbinding kwam, want: van 1846 tot 1863
werd de vaart gegraven; een spoorweg werd in 1855
aangelegd en de buurtspoorwegen naar Oostmalle,
Mol en Merksplas in 1884; deze naar Geel en Pop-
26
