II. GEBOUWEN
1. DE LIEVE VROUWEPOORT OF GEVANGEN TOREN
Over de stichting van deze stadspoort is geen geschre
ven bewijs bekend. Uit de onderzoekingen van de
toenmalige architect van monumentenzorg A. Mulder
en jhr Victor de Stuers is echter gebleken, dat de twee
zware torens aan de havenzijde uit de dertiende eeuw
dateren. De poort behoort daarom volgens de Stuers,
tot de merkwaardigste en best bewaarde overblijfselen
der militaire architectuur in Nederland. Met een oude
poort te Kampen is zij het enige poortgebouw van het
type der poorten met twee zware ronde torens, waarvan
er vroeger honderden in ons land werden aangetroffen,
doch thans niet meer dan dit tweetal is aan te wijzen.
Haar naam (vroeger „Onser Vrouwen poorte") heeft
deze stadspoort ontleend aan de Mariakapel, welke eer
tijds tegen de zuidzijde van de poort was gebouwd. Zij
was reeds in de middeleeuwen gebruikt voor het opber
gen en lijfelijk straffen van gevangenen en boosdoeners
en kreeg in de volksmond ook de naam van „Gevangen
toren". Middeleeuwse bronnen spreken van „de steen"
of „de steenpoorte".
Veel bijzonderheden uit de geschiedenis van de poort
zijn niet bewaard gebleven. In 1422 werd ze voorzien
van een klok. Uit het zeer belangrijke zogenaamde „pri
vilege van de Sale" dat de stad in 1485 werd verleend
blijkt dat de poort het eigendom was van de Heren van
Bergen, die er de gevangenen lieten opbergen. Wanneer
deze enkele keren kans zien uit te breken, krijgt de
schout in 1492 opdracht de nodige voorzieningen te
treffen. Inderdaad schijnt er een grote herstelling, te
hebben plaats gehad. Bij de inwendige restauratie in
1932 is voor de oplettende beschouwer in de muren van
72
