Was de Bergkerk oudtijds Deventer's tweede parochie
kerk, de eerste, en oudste, was de Onze Lieve Vrouwe-
of Mariakerk, waarvan evenwel nog slechts schamele
resten over zijn, grenzend aan de Grote Kerk. Toen
deze namelijk tot kapittelkerk verheven was, diende er
voor de parochianen een ander bedehuis te komen, en
in de eerste helft van de dertiende eeuw waarschijnlijk,
omstreeks 1240, werd de Mariakerk gebouwd, zo dicht
bij de Grote Kerk dat zij zelfs de oorzaak werd dat,
zoals we reeds zagen, de tweede toren daarvan niet ge
bouwd kon worden. De daarvoor gedachte ruimte
moest namelijk gebruikt worden voor uitbreiding der
Mariakerk. Nog heden ten dage ziet men daar ter
plaatse de zuidelijke zijbeuk, als het enige overblijfsel
ervan dat nog intact is.
Haar verval dateert evenwel niet van de laatste jaren:
reeds in de zeventiende eeuw werd de noordelijke zij
beuk en het hoge middenschip gesloopt, de zuidelijke
zijbeuk ingericht tot 's lands ammunitiemagazijn, en nog
steeds behoort het aan het departement van Oorlog dat
er tot voor kort een Arsenaal in had gevestigd.
Het voormalige hoge middenschip, zo goed zichtbaar op
de prent van Claes Jansz. Visscher, is geheel verdwe
nen; waar dit eens verrees, is nu een open plaats, met
evenwel nog menig fraai en merkwaardig bouwfrag-
ment. Stellig ware hiervan nog wel iets goeds te maken,
terwijl het arsenaal een mooie en stemmingsvolle gehoor
zaal zou kunnen worden. Ook aan de historie zou zo
doende eer gedaan worden: hier, in de Mariakerk toch,
was het, dat in 1566 voor het eerst een protestantse
preek gehouden is. Het iets verderop staande huis
Nieuwe Markt No. 42, met zijn merkwaardig hoge
zijgevel is nog een overblijfsel van de voormalige Sacra
mentskapel daar ter plaatse, nu een woonhuis, met
34
