van wit papier, waaronder 30 groot-bedrijven
met in totaal 600 arbeiders aan de Zaan. De
overige 120, groótendeels langs de Veluwe, waren
kleine bedrijven met 4 a 6 arbeiders elk. Voor goede
kwaliteit geschept papier gebruikt men zuivere
linnen lompen. Wie over de papierfabricage meer
wenscht te weten, raadplege daarvoor technische
boeken op dit gebied. Een uitvoerige behandeling
daarover valt buiten het bestek van dit boekje.
Uitvinding der boekdrukkunst. Door deze uitvin
ding was er, ook op schrift, een geweldige omme
keer merkbaar geworden. De producten van den
menschelijken geest konden nu op ruimer schaal
worden verspreid, werden tevens goedkooper. Dit
had tot gevolg, dat velen zich thans wel boeken
konden aanschaffen. Natuurlijk werd er in den
eersten tijd, na de uitvinding der boekdrukkunst,
nog zeer veel geschreven. Zelfs werden de hoofd
letters in die eerste gedrukte boeken met de hand
geschreven, geteekend of geschilderd (zie afb. 1).
Maar toch kan men generaliseerend zeggen, dat na
de uitvinding van de boekdrukkunst, het met de
hand schrijven van boeken sterk verminderde.
Daarmede is natuurlijk niet gezegd, dat er na deze
uitvinding geen mooi schrift meer werd gemaakt.
Doordat het onderwijs zich steeds meer uitbreidde,
waren de kloosterlingen niet meer de eenigen, die
onderwezen. Allerwegen werden scholen gesticht,
hetzij door gemeenten of particulieren. En hier
onder, onder deze schoolmeesters" treffen wij
33
3
