eens iets maakt, met het vooropgezette doel, dit
voor het nageslacht te doen, dan zult U dat, wat ik
hier in enkele woorden naar voren breng, ten volle
onderschrijven. Dan zult U trachten met al Uw
liefde en toewijding Uw scheppingskracht in dienst
te stellen van het doel, n.1. het voorwerp aan het
nageslacht een taal mede te geven, die ook tot de
na ons komenden blijft spreken. Als ik zoo'n oud
blad of boek in mijne handen neem om het nauw
keurig te bekijken, dan hoor ik steeds iets van die
taal, die het van zijn maker of makers heeft mede-
gekregen, om den beschouwer iets te vertellen. Het
voorbeeld van schrift, dat devotie oproept of daar
van getuigenis aflegt, is ook nog aan te wijzen in
een geheel ander landhet oer-oude China. De
eeuwenoude inkt-teekeningen, door monniken ge
maakt, bevatten vaak schrift. En dit schrift spiegelt
zeer goed de devotie af, die den maker destijds
bezielde. Verdere uitweiding over het Chineesche
schrift 'ligt buiten ons bestek.
Tot nu toe zouden wij uit de causerie, die wij over
schrift hebben gehouden, kunnen opmaken, dat er
alleen op perkament werd geschreven. Dit is echter
niet het geval. Reeds zeer vroeg fabriceerde men
hier in Europa papier. Bekendheid door die papier
fabricage kregen Venetië en Milaan. In Italië werd
in de 12e eeuw papier gemaakt. In Holland werd
het eerste papier te Dordrecht gemaakt, ongeveer
in de 16e eeuw. Spoedig werden er ook in andere
plaatsen en streken papierbedrijfjes opgericht,
31
