ze aan een panlat op te hangende bovenpannen
niet, omdat deze in mortel op de samenvoeging, over
den naad van de onderpannen gelegd werden. Tezamen
vormden zij een gesloten dakschild, waar geen pannen
kunnen uitwaaien. Deze romaansche pannen treft
men slechts nog aan op enkele oude huizen in de
oostelijke provinciën. De volksmond noemt ze mon
niken-nonnen met de toelichting dat de monniken
'boven liggen. Te Zutphen zijn nog enkele daken met
romaansche dakpannen. Toen de oude stadsmuur
achter het huis Dat Bolwerck aan de Zaadmarkt in
I94° gerestaureerd werd en daarbij een wachthuisje
tegen den Drogenapstoren te pas kwam, werd dit ge
dekt met echte oude romaansche pannen, afkomstig
van een achteraf gelegen dakvlak van een oud huis.
Door den oorlog werd het dak van dit wachthuis
vernield, maar een deel van de dakpannen bleef be
houden en zal bij de herstelling weder toegepast kun
nen worden. Fig. 6.
De dakbedekking met romaansche pannen is zwaar
wegens de dikte der pannen en de dubbele dekking.
Als een vereenvoudiging ontstond de gegolfde pan,
algemeen bekend onder den naam van Hollandsche
dakpan. Deze was reeds in de 16e eeuw in gebruik
en bleef tot de machinale vervaardiging van onzen
tijd. Deze gegolfde pan, van een nok voorzien en op
latten gelegd, werd gelegd met de golf van de weer
zijde afgekeerd. Derhalve waren linksche en recht-
sche pannen noodig. De Hollandsche dakpan komt
voor in tallooze afmetingen. De oudste zijn klein,
de latere steeds grooter. Elke pannenfabriek maakte
zijn eigen model, dat steeds iets afwijkt van andere.
Vandaar dat, wanneer bij de restauratie van oude dak-
vlakken bijpassende oude dakpannen benoodigd zijn,
deze niet steeds vlot verkrijgbaar zijn. Het gaat er
mede als met de oude handvormsteenen. Ook de kleur
27
