een onbekende is voortgekomen uit opname, niet uit fan
tasie. Het kan zijn een vereenvoudigde copie van een
vroegere kaart van een landmeter, omdat de kaartteeke-
naars, (althans van dien tijd) hun werk fraaier afwerkten.
Hier staat dus allerminst vast of dit blad oorspronkelijk
is of een copie en wanneer het oorspronkelijke naar de
werkelijkheid is gemaakt. Men moet er niet gemakkelijk
over denken, een landschap met wateren en dorpen, met
ontoegankelijke gebieden in teekening te brengen met be
scheiden hulpmiddelen.
Zoeken we op deze groote kaart de plek op waar Edam
behoort te liggen, dan zien we daar vóór een haven uit de
Zuiderzee een stad schetsmatig aangegeven, met torens
en erbij geschrevenEdam. In de binnenzee erachter staat
in oud handschrift: De Purmer. Bij een meer zuidelijk ge
legen zeearm welke de Purmer verbindt met de Zuiderzee
is weder een stad geteekend met erbijMonnikendam. Nog
meer zuidelijk is een groot water „het tij" geheeten, het
geen er twee keer in is geschreven. Daar ziet men weder
een stad geteekend met erbij geschreven: Amsterdam. De
onbekende cartograaf van de groote kaart en de vervaar
diger van de kleine schetskaart van Croock waren het
blijkbaar eens over de spelling der stadsnamen. Een ge
deelte van de groote kaart is aangegeven op Afb. 2, sterk
verkleind tot ongeveer 1 300.000- Het geteekende blad
moet vervaardigd zijn ongeveer in het jaar 1535 en is een
groot blad van 94 X 107 c.m., dat goed bewaard ge
bleven is.
3. De zestiend'eeuwsche kaarten van Holland.
In den aanvang der 16e eeuw ontwikkelde zich in Italië,
als een uitvloeisel van de boekdrukkunst de illustratie,
eerst de houtsnede, daarna de kopergravure, eerst voor
mooie hoofdletters, kapitalen genaamd, toen voor afbeel
dingen in den tekst of ook wel voor ingevoegde platen.
Zoo is het te verklaren dat reeds vroeg in Italië land
kaarten gedrukt werden, fraai versierde bladen in den stijl
11
