80
monumenten van Edam. In telegramstijl wordt daar mede
gedeeld wat er te Edam aan bouwkunstmonumenten en
historische onderdeden aan den inventaris is. Hiervan kan
gebruik gemaakt worden doch zooals bij elk schriftelijk
gegeven, met de noodige voorzichtigheid omdat niets gaat
boven onderzoek en bezichtiging ter plaatse. Dan blijkt
meteen wat er niet meer is, wat er na de Samenstelling van
de Rijksmonumentenlijst verdwenen of afgebroken is, als
een stil bewijs hoe noodig het is dat aan de rem getrokken
zal worden. We merken op, niet om aanmerkingen te ma
ken, doch ter voorkoming dat anderen steeds maar op de
zelfde gegevens doorgaan, dat van de Kleine kerk wordt
gezegd dat deze deel uitmaakte van een Begijnhof; verder
wordt van het Proveniershuis gezegd dat dit staat op de
plek van een vrouwenklooster, terwijl daar oudtijds de
Begijnen waren.
Na de „voorloopige" monumentenlijst verschenen reeds een
serie deelen van de echte Monumentenlijst, de geïllus
treerde kunsthistorische beschrijving; van het stuk Neder
land waartoe Edam behoort is dat nog niet het geval.
In het jaar 1940 verscheen vanwege hetzelfde bureau een
voor het reizend publiek meer bruikbaar boekje, dat in
klein formaat zeer veel en goede inlichtingen verstrekt38).
De eerste mededeeling over Edam is: schilderachtig stad
je, thans vrijwel zonder vertier. Dat past op onze schoone
slaapster. Dan volgt een bondige mededeeling, waarbij te
recht de meeste aandacht wordt besteed aan de Groote
Kerk. Daarin treffen we de vriendelijke mededeeling aan
van: „den goeden smaak waarmee de restauratie is uitge
voerd", maar minder hartelijk is de mededeeling omtrent
de gebrandschilderde glazen welke zouden zijn: „tezamen
van groot decoratief effect, elk op zichzelf echter van
meest matige kunstwaarde". Dat is zeker wat vlug geschre
ven, vooral wanneer we denken over de omvangrijke studie
welke de glasschilder W. Bogtman te Haarlem maakte in
de meer dan tien jaren dat hij aan de restauratie der gla
zen werkte en ook na zorgvuldige bezichtiging van de bes
te en meest behouden geschilderde glazen zooals het raam
