27
grond er reeds was en dat blijkbaar een smalle gegraven
-verbinding was van de haven naar de plek van de bult;
dit water, dat ééns nieuw gemaakt en geweest is, heet nog
steeds Nieuwe haven. Afb. 4.
Buiten de bebouwde kom en binnen de veste was nog veel
ruimte. Daarin, aan de Noordzijde van de stad, werd een
tweede en zeer groote kerk gebouwd, gewijd aan Sint
Nicolaas, de beschermheilige der zeevaarders en geplaatst
met den toegang, den toren en het choor naar de Heilige
Linie. Langs het water was geen weg naar de kerk; deze
werd eerst later Op het Y aangelegd. Wel werd de weg
die reeds bij den Dam noordwaartsch voerde verlengd
naar de kerk, de Kerkstraat. De wandeling van den Dam
naar de brug en poort aan de Noordzijde van de stad ging,
zooals de kaart met stippellijnen aangeeft, door de Kerk
straat, links voor en om de kerk of zoo gewenscht rechts
voor en om de kerk en vandaar over de nog bestaande
houten brug naar een pad door de weilanden, de oudste
weg Noordwaarts. Deze wegen om de kerk kan men nu
nog wandelen, maar de auto's gaan nu niet meer dien om
weg maar uit de Noord komende, rechtuit, Op het Y, nu
Mathijs Tinxgracht genaamd.
Zoo leidt ons Jacob van Deventer door Edam en laat ons
veel zien en steeds meer, hoe langer we op zijn platte
grond turen. Maar deze cartograaf hield niet van halve
maatregelen. Op de mooie kaart, die hij voor den Koningk
van Hispagnien maakte, teekende hij erbij nog een platte
grond waar alleen op stond wat de vreemdeling noodig
had, de wateren, de wegen met stippeltjes, zoodat hij te
voren kon weten waar de aarde begaanbaar was en waar
niet, maar bovenal de vesting en wat daarboven uit kwam.
Op deze plattegrond Afb. 5 zien we eerst de omgaan
de vestingmuur, op dezelfde wijze als op de teekening
doch de tweede, de „carton" geeft de vesting duidelijker.
Laten we rondwandelen, beginnende naar de regelen
der kunst in den N.W. hoek en dan met de zon mede.
■In den N.W. hoek zien we een brug over de vestinggracht
en het begin van een weg welke echter in de weide op-
