Ook het oude land dat niet meer in de meren loozen kon
moest water kwijt. De watermolens stoffeerden het land
schap. Men kende zelfs droogmakerijen die zoo diep wa
ren dat geen watermolen ineens het water zoo hoog kon
opvoeren en daardoor de bemaling in trappen geschiedde.
Zoo had de Schermer een getrapte bemaling met een
schoone rij molens.
Wie te Edam wandelt langs de Scheepmakershaven en
daar den fraaien hof met gebouwen ziet van de „Uitwa-
terende sluizen" voelt het verband van deze instelling en
de wijzigingen van drie eeuwen geleden. De voorbijgan
ger weet niet zoo precies wat 't is, maar begrijpt er toch
wel zoo veel van dat hij den hof met 't gekroonde wapen
in 't- hek met respijt voorbijgaat en het niet waagt den
drempel te overschrijden zonder dringende noodzaak, ver
moedende dat men 't daarbinnen in de hand heeft heel
Holland droog te houden of te doen verdrinken.
Het was het Hoogheemraadschap van de uitwaterende slui
zen in Kennemerland en Westfriesland dat in 1660 op
dracht gaf aan Johannes Douw, landmeter van Rijnland,
om een kaart van Noord Holland benoorden het Y te
maken. Johannes Douw werkte lang aan deze omvang
rijke opdracht, meer dan 20 jaren, zoodat de kaart eerst
in 1683 verscheen. De Heemraden waren er zeer mede in
genomen, deden een aantal exemplaren drukken en inlijs
ten. Dit is de reden dat enkele goed bewaarde exemplaren
tot ons gekomen zijn13).
Deze kaart vervult ons met ontzag, hoe het mogelijk is ge
weest met de bescheiden middelen van dien tijd, drie eeu
wen geleden, zooiets tot stand te brengen. Zoo best is de
kaart dat deze dienst deed tot de helft der 19e eeuw, toen
ons de topographische kaart gebracht werd, welke met
wiskundige zekerheid goed moet zijn, maar in kunstwaarde
verre achterstond bij de beroemde kaart van Johannes
Douw, wiens nagelaten arbeid thans nog meermalen wordt
geraadpleegd.
Bezien we op de kaart der uitwaterende sluizen van Jo
hannes Douw de plek van Edam en omgeving, dan is daar
19
