Beschouwen we nu het stukje van de kaart van Jacob van
Deventer waar Edam met omgeving op voorkomt, Afb. 3,
dan trekken enkele dingen de aandacht. Eerst dat er geen
dijken op aangegeven zijn, terwijl dit bij Croock's schets
kaart en bij de groote kaart van 1535 reeds wel 't geval
was- Verder dat er geen landwegen op voorkomen, even
min als bij de twee genoemde kaarten. Elke menschelijke
nederzetting is aangegeven als een groep bouwwerken met
torens, blijkbaar niet te beschouwen als een afbeelding
van de stad, maar meer als een algemeene voorstellings
wijze, zooals op moderne kaarten dorpen met stippen en
kringetjes worden aangeduid.
jSeóctrrt is afgebeeld als 'ft groot kasteel, een breed water
afsluitende, dat van J5uy SerJ3?ee gaat in de richting
van jX>e ^Putmer Eronder leest met gjofletxSamdaar
onder (5)aftoou6, beide nederzettingen gelegen aan een
inham van de kust. Aan een wijd zeegat ligt een groote
kerk- en kasteelgroep met erbij vermeld 'j2Rortnichen6am
waarbij voor de kust een ovaal eiland ligt ^Rarcbert ge
naamd. Een wijd zeegat gaat van jX)c ^urmer naar
jDe ^eetnsfer, Om de Purmer liggen ^a&elier, @ua~
6ijcft en 'jlPurtneren&eTallooze meren stoffeeren het
landschap. Bij vergelijking met een moderne kaart blijkt
dat de grillige kustlijnen benevens de plaatsen van de
waterloopen en van de steden en dorpen vrij goed zijn
aangegeven- Hoe de cartograaf zulk een landschap in tee-
kening bracht is nog niet duidelijk. Hij moet gemeten
hebben en richting bepaald. De kerktorens kunnen hem
daarby van dienst zyn geweest. Wie veel kerktorens be
klommen heeft weet welk een wonderbaarlijk schoon ge
zicht men van daarboviem heeft op het landschap, hoe goed
men wat dichtbij is in afbeelding kan brengen, hoe ver
men zien kan en hoe zuiver men de richting bepalen kan
naar verre torens, doch ook hoe bezwaarlijk het is de af
standen tot die verre punten te bepalen zonder moderne
driehoeksmeting en verder hoe moeilijk het is om het tus-
schengelegen land in teekening vast te leggent. Wanneer
men dan overweegt dat één persoon geheele provincies in
13
