der hoogrenaissance, eerst losse vellen, later in boek
vorm en met eenigen tekst erbij tot atlassen vereenigd.
Er bestaan eenige Italiaansche kaarten van de Nederlanden
uit het midden der 16e eeuw6), welke gemaakt moeten
zijn naar hier te lande gemaakte geteekende cartons. Car-
tographisch onderzoek heeft uitgewezen dat deze gemaakt
moeten zijn door den beroemden kaartmaker Jacobus van
Deventer. De oorspronkelijke stukken (de teekeningen)
zijn echter niet bekend.
Na de kaartbladen van de Nederlanden vervaardigde Ja-
cob van Deventer een serie bladen van de provinciën. Zij
zijn naar zijn teekeningen door andere, kunstvaardige
hand in hout gesneden en als afdrukken op papier tot ons
gekomen. Het zijn kaarten van Brabant, Holland, Gelder
land, Friesland en Zeeland, aanwezig in buitenlandsche
bibliotheken en in voortreffelijke reproductie hier te lande
verschenen7). De kaart van Holland is een kunstvol stuk,
naar de opvatting van den tijd versierd met. een orna-
mentrand, een sierlijke windroos, het Wapen van Holland,
een cartouche en mijlschaal- Uit het geheel blijkt dat de
ontwerper en de snijder hoogst bekwaam waren, niet al
leen in de cartographie, maar ook in de ornamentiek, de
heraldiek en nog veel meer.
De vraag rijst in welk jaar Jacob van Deventer de cartons
voor de provinciekaarten geteekend heeft. Bekend is dat
hij in 1536 een kaart van Brabant leverde en verder dat
de Staten van Holland in 1537 opdracht gaven voor het
maken van een kaart van dit gewest, welke kaart in dat
jaar gereed kwam en in 1542 gedrukt werd. Aangenomen
kan daardoor worden dat Jacob van Deventer in 1537
Noord Holland bereisde en in kaart bracht en dat hij
Edam niet oversloeg, zooals we nader bij de stedenboeken
zullen zien. Het is belangwekkend te vernemen dat de ge
teekende kaart in 1541 gebruikt werd bij een bezoek aan
de Landvoogdes en dat daarom de kosten van 50.— ver
deeld werden over Amsterdam en de Waterlandsche ste
den ieder 25.— zoodat de stad Edam daaraan wellicht
haar kindsgedeelte zal hebben bijgedragen.
12
