tot de 15e eeuw over heel Noordwest- en Midden-
Europa verbreidde. Want wat is de verschijning van
Sint Nicolaas in het huisgezin, het ketengerammel dat
zijn komst aankondigt, zijn indrukwekkend voor
komen, zijn ondervragen en geschenken uitdeelen,
wat is dit alles anders dan een kleine dramatische
vertooning?
Nog grooter uitbeelding kreeg dit Sint-Nicolaas-
spel door het optreden van „Zwarte Piet".
Zwarte Piet, Pieterman, Pietje Pek zijn volksbe
namingen van den duivel. De gansche middeleeuwen
door was de in ketenen geboeide duivel een geliefde
voorstelling. Aldus ontstond het volksgeloof, dat de
machtige H. Nicolaas jaarlijks op zijn feestdag den
duivel in ketenen sloeg en geboeid met zich mee
voerde. Dan moest deze zwarte duivel, zwart van het
roet van de hel, hem dienen, de geschenken doen
glijden langs de wanden van den wijden schoorsteen,
welke de geestenwereld met die der stervelingen ver
bond, en de stoute kinderen dreigen met de roe.
Ten slotte is aan dezen duivel nog een gansch ge
volg van booze geesten toegevoegd. Dit kan zijn ge
beurd onder invloed van het geloof aan „de wilde
jacht". In de wolken die bij het spookachtig ge-
druisch der najaarsstormen langs den hemel joegen,
zag men een nachtelijk heer van wilde jagers met
huilende hondendit waren de vervloekte zielen.
Hun aanvoerder was Wode, de woedende, een andere
benaming van den duivel, hier als in dienst van Sint
Nicolaas straffer der boozen. De middeleeuwers hiel
den van dramatiseering en luidruchtige optochten
ook Sint Nicolaas kreeg zijn gevolg van vermomde,
geraasmakende schrikgestalten.
In dien woesten drom ging de heiligengestalte ver
loren, ja, Sint Nicolaas zelf werd tot een duivels-
gestalte, zijn naam op den duivel overgedragen. In
95
