de oorspronkelijke vorm en indeeling nog in den
tegenwoordigen plattegrond gehandhaafd is, zijn
met zekerheid bekend, nl.:
1. s'-Hertogenbosch, dat na de totale verwoesting
van de oorspronkelijke, nauwlijks ontstane woon
buurt nabij de samenvloeiing van Dommel en
Aa, door den Hertog van Brabant met steun
van Antwerpen, Brussel en Leuven in 1185
nieuw werd gesticht als ommuurde stad en
met stedelijke privilegiën werd begiftigd. Na in
1202 opnieuw te zijn verbrand, werd de jeugdige
stad andermaal en sterker dan vroeger herbouwd
en ommuurd, terwijl elk der drie bovengenoemde
steden den bouw van één harer poorten op zich nam.
De hoogst-eenvoudige plattegrond bestond uit niet
veel meer dan een langgestrekt, driehoekig ombouwd
plein, waartoe drie stadspoorten op de hoekpunten
toegang verleenden.
2. Nieuwpoort, dat in het midden der 13e eeuw
werd gesticht. Het besloeg een rechthoek van slechts
340 M. lengte bij 240 M. breedte; in de lengterich
ting door een gracht doorsneden, welke hoofdas
halverwege werd gekruist door een tweede as. Het
overkluisde kruispunt dezer beide hoofdwegen
diende tot marktplein.
3. Naarden (Afb. 4), dat na in 1350 door de Hoek-
schen te zijn verwoest, iets verder landinwaarts
opnieuw als ommuurde stad werd gesticht. De regel
matige plattegrond vertoont een ovaal van 560 M.
lengte bij 300 M. breedte. Twee elkaar in het cen
trum loodrecht kruisende straten, samenvallende
met de beide middellijnen, verdeelde de stad in vier
gelijke kwadranten. Dit middelpunt werd gemar
keerd door een aanvankelijk ruim opgezet, nader
hand door bouwblokken verkleind marktplein,
waaraan tevens de Groote Kerk was gelegen.
4. Elburg (Afb. 5), dat evenals Naarden een meer
landinwaartsche ligging op den duur verkoos, het-
25
