onder meer wijst het groote aantal veelhoekszijden: zeven
van een twaalfhoek, waarmee de afsluiting is gevormd, in
deze richting. Dat we in 1308 op de lijst van den tol te Lobith
het voor Bommel groote aantal van dertien schepen vinden,
hoofdzakelijk geladen met cement, denkelijk uit het Brohldal
bij Andernach afkomstig, zou wel eens samen kunnen hangen
met dezen kerkbouw, daar verder het aantal steenen ge
bouwen in de stad toen nog uiterst gering was.
Het ontwerp voor de kerk, waaraan gedurende de veer
tiende eeuw werd gewerkt, verschilt wel heel veel van wat
we nu nog zien. Het lag in de bedoeling een kruiskerk op te
richten met een enkelvoudig koor zonder omgang en met
een transsept, dat aan de noord- en zuidzijde uit twee
traveeën zou bestaan. Het hoofd- zoowel als het dwarsschip
moest hierbij dezelfde hoogte krijgen als het koor en de
zijbeuken waren, overeenkomstig het normale gothische
stelsel van dien tijd, met zuiver vierkante traveeën ont
worpen. Het tegenwoordige koor en ook de zoogenaamde
Varkenstoren (de traptoren. aan de Noordzijde daarvan ge
bouwd) zijn er de overblijfselen van (afb. 2).
Zoowel de traceering van de blindramen, met de zeer
systematische spherische drie- en vierhoeken, naar welker
voorbeeld nu ook de open ramen zijn hersteld, alsook de
vorm van de profielen, de schalken en het beeldhouwwerk
van de kapiteelen zijn wel zeer typeerend voor de bouworde
van deze eeuw. Naar alle waarschijnlijkheid moeten de
ramen en de kruisgewelven met de merkwaardige sluit-
steenen in de tweede helft van de veertiende eeuw gedateerd
worden (zie afb. 3).
Het uitwendige vertoont het sterk vereenvoudigde karak
ter van den baksteenbouw uit deze lage landen, met zijn
zware muren en smalle ramen, nagenoeg zonder versiering
en zonder gebruik van natuursteen, en met zijn simpele vorm
geving, waardoor het bouwwerk de klare belichaming der
ruimte vormt, die de bouwmeesters van deze streken zich
als ideaal stelden, tegenover den weelderigen bouw van
Zuidelijker gewesten.
Nog voor dat de eeuw ten einde liep kwam echter de bouw
tot een ontijdig einde, nadat het koor geheel en het Noorder-
dwarspand waarschijnlijk vrijwel voltooid was. Daar alle
gegevens over den bouw verloren gingen, althans tot nu toe
niet gevonden zijn, is het niet mogelijk om vast te stellen
wanneer dit is geschied. Wel zullen we nog zien, dat er
24
