bewerkte schamppalen tegen een hardsteenen
stoep, markeeren door hun weloverwogen plaats
de stedebouwkundige ordening van het dorps
plan. Ze staan op een hoek van een straat, of
even vrij op een klein plein, waar ze de ruimte
helpen vormen en bepalen. De lage kerkhofmuren,
die even uit het lood zijn opgetrokken en als een
kuipwand den hof omgeven, de breed uitgegroei
de meidoorns eromheen en de kunstig geschoren
linden of hoog opschietende iepen voltooien en
verrijken dien vorm, die tot in de kleinste details
beheerscht en speelsch gebleven is. Een vorm, die
groeide tot het harmonische beeld van de gemeen
schap die er gehuisvest werd. Er is plaats en
ruimte, zoo goed voor den mensch, die er woont
en werkt als voor de vogels, die er fluiten in de
heggen en boomkruinen; er zijn de huizen en
werkplaatsen, die naar eigen waarde onderschei
den, samengevoegd zijn tot een krans van zelf
standige deelen in een groot geheeler is de mas
sale kerk, die in het midden van de dorpen de
eenheid symboliseert en opstrevend boven het ge
wriemel van allen dag den gouden zonneglans
vangt en weerkaatst in duizend schitteringen.
Eindeloos gevarieerd en toch altijd zichzelf gelijk
ontstonden deze stille getuigen van een hooge
bouwcultuur en een sterke traditie, toen het land
nog geen vasten vorm gekregen had, getuige een
charter van 1469 dat meedeelt: „Au temps passé
1'eau de la Honte estoit si petite que nuls ou
bien peu de navires, venant de nostre ville d'An-
32
