8
kon geld en goed vermaken, gelijk men het betitelde, aan
den Heiligen Geest. Het geschonkene werd dan ten bate
der algemeene armen beheerd door de Heilige Geestmees-
ters, die aangesteld werden door het wereldlijk gezag en die
in vele plaatsen een broederschap gevormd hadden. De in
stelling van de Heilige Geestmeesters is te beschouwen als
een eerste vorm van officieele armenzorg.
Nu zien wij, dat in verschillende steden de Heilige Geest-
meesters overgingen tot het stichten van een gasthuis, on
geacht, of er mogelijk al reeds een dergelijke inrichting
bestond, waar de door hen bedeelde armen, die verspreid
over de stad woonden, werden bijeengebracht. Ook gingen
zij wel over tot het stichten van een hofje, dat dan meestal
bestond uit een aantal om een binnenplaats gebouwde huis
jes, waarin aan oude stedelingen vrije huisvesting werd ver
leend en aan wie bovendien vaak nog op gezette tijden een
uitkeering in geld of in natura werd gedaan.
Men meene intusschen niet, dat de bovenomschreven wijze
van het tot stand komen van een hofje de eenige of de oud
ste in ons land is. Integendeeljuist dank zij het uitsluitend
particulier initiatief zijn hier de meeste hofjes tot stand
gekomen. Het kenmerkende van hofjes toch is, dat ze be
staan uit een gebouw of een complex van gebouwen, door
liefdadige burgers opgericht, en die eertijds „vergaderin
gen" of „armhuizen" genoemd werden; tegenwoordig noe
men wij ze hofjes. Een aantal mannen en vrouwen, meestal
echter alleenstaande vrouwen, die beter dan mannen in
staat waren een eigen huishoudentje te voeren, werden in
die huisjes onderhouden; zij ontvingen vaak een reglemen
tair vastgestelde uitkeering en vrijwel steeds genoten zij het
voorrecht van vrij wonen. De toelating en het verblijf in die
hofjes waren geregeld volgens bepalingen, welke door den
stichter of door de regenten waren vastgesteld.
In wezen hebben deze hofjes veel overeenkomst met pro
veniershuizen, maar het verschil is, dat deze stedelijke in
stellingen zijn, welke door het stedelijk bestuur geregeerd
worden en openstaan voor alle burgers of ingezetenen, ter
wijl gene slechts voor bepaalde categorieën van personen
