stichtingsjaar (1643). In het hofje vestigt een dergelijke
steen met het jaartal 1786 de aandacht op de toen voltooi
de vernieuwing. Alles bij elkaar is het wel duidelijk, dat
de Zeeuwsche hofjes bij verre na niet de Hollandsche
evenaren.
In de Katholieke provincies, te weten Noordbrabant en
Limburg, is het aantal hofjes opmerkelijk gering. Dit ver
schijnsel zal waarschijnlijk zijn verklaring moeten vinden
in het feit, dat in die landen de armenzorg nagenoeg geheel
in handen der kerkelijke autoriteiten lag, waarbij weinig
aan het particulier initiatief werd overgelaten. Een niet te
onderschatten factor is ook, dat in deze gewesten de rijke
koopmansgeslachten sporadisch te vinden waren, die, ge
lijk in Holland, overvloeiende van liefdadigheidszin, ge
mengd met een beetje ijdelheid, daar zulke fraaie stichtin
gen in het leven riepen.
In Noordbrabant noem ik alleen het St. Paulus' Hofje te
Etten, dat in 1681 gesticht werd door Justus de Nobelaer
ingevolge de testamentaire beschikking van zijn echtge-
noote Beatrix van Heusden. Het hofje is te vinden aan de
stemmige, met hoornen beplante markt te Etten, achter een
muur met een poortje, waarin een gedenksteen alsmede het
wapen De Nobelaer is aangebracht. Inwendig vertoont het
zich als een rechthoekig binnenplein met 13 huizen, elk
met een deur met bovenlicht en nog in het bezit van kruis
kozijnen. Een fraaie pomp in het midden van de plaats
luistert het geheel op (afb. 33).
Het hofje doet aan Hollandsche hofjes van hetzelfde type
denken, maar is boerscher gebouwd en niet zoo keurig af
gewerkt als vele dezer. Op het geheel heeft de gemoedelijke
Brabantsche slordigheid haar stempel gezet; wat zou er
van dit hofje niet te maken zijn als zijn huisjes wat beter
onderhouden werden en zijn tuin wat beter aangelegd was!
In Limburgs hoofdstad, Maastricht, is slechts één hofje,
dat vermelding verdient. Het is de zoogenaamde „Fun
datie van St. Marten", bekend als de St. Maartenshuizen,
in de Groote Looiersstraat, bestaande uit 13 huisjes,
die in 1715 zijn gebouwd als gevolg van een testamen-
99
I
