legenheid werden een groot aantal kloosters op verschil
lende punten der stad afgebroken. Alleen reeds aan het
Vrijthof werden zoodoende in dien tijd gesloopt het oude
Wittevrouwenklooster, de kapel en het gasthuis van St. Ja-
cob en het St. Servaasgasthuis. Daardoor werd het plein
aanmerkelijk verruimd en kreeg het een geheel anderen
aanblik. Dit was ook met het O.L. Vrouweplein het geval,
waar o.a. de gothische St. Nicolaaskerk werd afgebroken,
zij het dan eenigen tijd na het wegtrekken der Franschen.
Verschillende andere kerken, zooals die der Antonieten en
de St. Maartenskerk te Wijk trof een zelfde lot.
In de tweede plaats onderging het stadsbeeld een alge-
heele en diep ingrijpende verandering tengevolge van de
wet van 1867, waarbij ook Maastricht als vesting werd
opgeheven en ontmanteld. Hierdoor werden in 1868 en
volgende jaren alle stadspoorten, op de Helpoort na, af
gebroken, alsmede een groot deel der omwalling en de
uitgestrekte buitenwerken, welke laatste een grootere op
pervlakte besloegen dan de stad zelf had.
Het is te betreuren, dat de toenmalige magistraat van
gebrek aan historischen zin en van een weinig vooruitzien-
den blik heeft blijk gegeven door aan de opruimings
woede zoo toe te geven, dat toen bijna alle mooie stads
poorten en poortgebouwen zijn gesloopt.
Weliswaar zijn in die jaren de straten, pleinen en toe
gangswegen tot de stad verruimd, maar dit had ook kun
nen geschieden met behoud van veel monumentaal schoons.
Dit is een odium op het toenmalig stadsbestuur en een
waarschuwing voor de toekomst!
De derde oorzaak, die het stadsbeeld in de 19e eeuw heeft
doen evolueeren, is van economischen aard geweest. De
toen opkomende industrialiseering, die op het einde van
die eeuw hoe langer hoe intenser werd en zich in de 20e
eeuw nog heeft voortgezet, heeft vooral aan den buiten
kant der stad het zoo streng door wallen omsloten middel-
eeuwsche stadsbeeld met zijn vele torens doorbroken door
het aanleggen van een kanaal en het bebouwen met hooge
fabriekshallen en zware, vierkante industriecomplexen en
43
