woningen in Maastricht, in tegenstelling met elders, waar
de huizen geheel van hout waren, ook vóór de 15e eeuw,
een onderbouw van mergelsteen zeker moet zijn voorge
komen, omdat nu eenmaal hier dat mooie bouwmateriaal
in de naaste omgeving zeer gemakkelijk te krijgen was.
De houten huizen der middeleeuwsche steden hebben een
groote schilderachtigheid bezeten. Niet alleen was er een
groote verscheidenheid in de kleur van het materiaal, ook
de vormen waren zeer verschillend. Iedere houten woning
had veelal iets karakteristieks, of dit nu een hupsch uit-
stekje was of een zware terugsprong, een overhuifde deur
of een mooie daksluiting, een van houten luiken voorziene
vensterindeeling of een duidelijk sprekend uithangbord.
Het hout leende zich voor allerlei overbouwingen en uit
bouwen, voor speelsch versierend steekwerk en voor bonte
beschildering. Iedere gevel had iets aparts, de eene was
een lage langgevel, de andere een hooge trapgevel. De
houtbouw bood zeer vele mogelijkheden en verhoogde
daardoor de verscheidenheid van den straatwand, voor
zoover deze dan bestond, doorbroken als hij was door uit
bouwen en uitstekjes, luifels en uithangborden, potkasten
en stoepbanken. Zoo was het stadsbeeld in vele middel
eeuwsche Nederlandsche steden, zoo was het ook in Maas
tricht.
Hoog en voornaam tusschen die middeleeuwsche houten
huisjes lagen de twee groote romaansche kerken der stad,
de twee grootste en oudste, de O.L. Vrouwekerk en de
St. Servaaskerk van donker-grijze of blauwachtige kolen-
zandsteen en de vele gothische kerken van mergelsteen.
Deze kerken beheerschten in haar hoogheid en voornaam
heid het geheele stadsbeeld, symbolen als zij waren van het
alles doordringend Godsgeloof van dien tijd. Zij waren de
kathedralen van het gebed en tevens de burchten van ker-
kelijk-wereldlijke macht. Naast hen verhieven zich nog
geen statige stadhuizen of hooge, lange gouvernements
huizingen, hoogstens kapellen en kleine gasthuizen, zooals
van St. Servaas en van St. Jacob, waar pelgrims toegang
zochten en verpleging na een zware reis. Ook waren er
37
