HOOFDSTUK IV
W ERE LD LIJ KE, MILITAIRE EN
ANDERE BOUWWERKEN
1. Algemeen.
In het algemeen gesproken zijn de wereldlijke en militaire
bouwwerken in Maastricht door hun aard, aantal en
ouderdom lang niet zoo belangrijk als de kerkelijke gebou
wen. Deze laatste vormen meer een homogeen geheel door
het doel, waarvoor ze gebouwd werden.
De niet-kerkelijke bouwwerken werden voor de meest uit-
eenloopende doeleinden, vaak zonder eenige schoonheids
bedoeling opgetrokken, soms alleen als noodzakelijk ob
ject voor een militair doel. Toch vinden wij ook in de
bouwwerken van deze laatste soort verschillende vormen
van bijna elementaire schoonheid, die eene bespreking er
van hier volkomen wettigen.
Bovendien zijn er enkele bouwwerken bij, zooals de oude
Maasbrug en de voor een niet onbelangrijk deel behouden
gebleven omwalling met de Helpoort, die reeds uit een
zoo vroege periode, de 13e eeuw, dagteekenen, dat ze op
zichzelf reeds een merkwaardig brokje oudheid, om niet
te zeggen schoonheid van het Middeleeuwsche Maastricht
vertegenwoordigen. De militaire bouwwerken vooral leg
gen getuigenis af van de geschiedenis der stad, die een
veel omstreden strategisch punt was en in Noord-Westelijk
Europa het meest Zuidelijk gelegen bruggehoofd vormde
na de hooge en onherbergzame Ardennen voor de heen
en weer golvende en elkaar bekampende legers uit Gallië
en Germanië.
Dit was zoo in de vroege Middeleeuwen, evenzeer als in
den nieuwen tijd en dit was tenslotte ook zoo in het begin
van den tweeden Wereldoorlog.
Van de gebouwen, die met wereldlijke bestemming werden
opgetrokken, zijn er niet zoovele bewaard gebleven als
87
