deze grootsch opgezette plannen. Op 23 Juli 1654
werd tot den bouw besloten en 'sGravesande als
stadsbouwmeester opgedragen de plannen, na bezich
tiging van een dergelijk huis in Gouda, te ontwerpen.
Uit dezen tijd dateert dus het fraaie gebouw met den
klassieken gevel aan het Pieterskerkhof. Een mooie
vrouwenfiguur, de Justitia met de weegschaal in de
hand, bekroont de tijmpaan, welke met het wapen
van Leiden is versierd en geflankeerd wordt door
twee versierde vazen.
De gevel is bijna geheel gesloten met blindnissen,
terwijl alleen in de tusschen de pilasters gelegen ver
trekken, waar de cipier en de gijzelaars gehuisvest
waren, getraliede vensters zijn aangebracht. Het
„werckhuys" bestond uit twee, door een binnenplaats
van elkaar gescheiden gebouwen van drie verdie
pingen waar mannen en vrouwen gescheiden konden
worden gehouden. Zij moesten onder streng toezicht
nuttigen arbeid verrichten. Op de binnenplaats stond
tegen den muur een geeselpaal, thans in de Gevan
genpoort te 's-Gravenhage, waar onwilligen hunne
kastijding konden ontvangen. Onder het werkhuis
lag de groote gevangenis met vier zwaar gebarrica
deerde cellen, die alle nog aanwezig zijn.
De Vierschaar 1671.
In het begin van het jaar 1671 zien we Van der Helm
bezig met het maken van plannen voor den bouw van
een vierschaar en schepenkamer. De prentverzame
ling van het gemeentearchief bezit hiervan fraaie
voorstudies. Het gebouw ligt met zijn mooien klas
sieken voorgevel tegenover de Papengracht, zoodat
men van de Breestraat de beeldengroep in den tijm
paan kan bewonderen. Deze groep, die gebeeldhouwd
werd door Xaveri, stelt voor de vrouwenfiguren
68
