50
betrekkelijk eenvoudige lieden en de vervanging van
tin bij den maaltijd door porselein of aardewerk x) oor
zaken waren dat een grootere hoeveelheid ceramische
producten beschikbaar moest zijn. Zoo was de tijd rijp
voor het initiatief der plateelbakkers, en werden pla
teelbakkerijen opgericht in het bijzonder in Delft, dat
gunstig was gelegen en waar werkplaatsen beschikbaar
waren, doordat er verschillende brouwerijen als gevolg
van de concurrentie van het Engelsche bier leeg stonden
of ten deele buiten gebruik waren geraakt. Het zijn
zelfs de oude namen van de brouwerijen, die wij, naast
andere meer in het bijzonder op het aardewerk toepas
selijke, aantreffen als benamingen van de bekende pla
teelbakkerijen.
Ondertusschen was in Rotterdam Claes Wijtmans die
glasmaker was, de Delftsehe plateelbakkers wellicht
reeds voor geweest met de aanvrage en verkrijging in
het jaar 1614 van een octrooi voor het vervaardigen
van „allerley porceleynen, bij hem geïnventeerd, die de
schilderie ende aerde tamelijck gelijckformig sullen
sijn de porceleynen, comende uyt wijde, vreemde lan
den"2). Al klinkt dit zeer mooi, zoo schijnt Wijtmans
op den duur toch hoofdzakelijk tegels te hebben ge
maakt. Het is dan ook waarschijnlijk dat pas later in
Delft en toen ook in Rotterdam en elders - zoo om
streeks het midden der 17de eeuw het gewenschte pro-
1) Op een Delftsch bord in het Rijksmuseum leest men:
Tinne borden sijn niet goet,
Omdat men se schuuren moet;
Maar een bord van porceleijn (i.c. Delftsch)
Word van 't wassen wit en rein;
Daarom set vrij op den dis
Een bord dat wel geschilderd is
2) Een octrooi dus voor de vervaardiging van allerlei soorten
porselein, door hem uitgevonden, die wat beschildering en aarde
betreft, vrijwel gelijk zullen zijn aan Chineesch porselein. In het
proces Verstraten in Haarlem verklaarde een zoon Jacob Wijt
mans in 1650 dat zijn vader zaliger „de eerste inventeur van 't
posteleyn schilderij (porseleinschilderen) hier te lande was ge
weest." Het octrooi van zijn vader had hij nog in zijn bezit.