TER VERANTWOORDING
De populaire opzet van de Heemschutserie deed mij in
dit werkje een beknoptheid nastreven, die misschien
naar het oordeel van orgeldeskundigen aan de duide
lijkheid noch aan de wetenschappelijke waarde ervan
ten goede is gekomen.
Het zij zoo. Daartegenover sta, dat in dit boekje bij
mijn weten voor het eerst ernstig werd gepoogd een
inzicht te geven in den ontwikkelingsgang van de orgel
bouwkunst in ons land van 1400 tot heden, en zulks in
samenhang met het cultureele leven. Ik meende mij deze
kans niet te mogen laten ontgaan, en het nastreven van
dit primaire doel gaf mij vrijmoedigheid tot een hier
geven, en daar weer nemen.
Om het verleden zooveel mogelijk in het heden te laten
leven, werden alleen de tegenwoordige disposities van
nog bestaande orgels genoemd, ook al zouden van ver
dwenen instrumenten wellicht meer karakteristieke zijn
te vermelden. Laatstgenoemde orgels zijn gecursiveerd
in den tekst vermeld.
Daarentegen werd afgezien van het publiceeren van na
men van nog levende orgelbouwers (behalve bij eenige
disposities), teneinde de reclamesfeer uit dit boekje te
houden. Alle nadruk werd op hun orgels gelegd. Daar
bij zijn in den tekst speciaal de grootere instrumenten
van tenminste 30 stemmen opgesomd, hoewel natuurlijk
daarmee allerminst is gezegd, dat dikwijls een kleiner
orgel voor hun werk niet veel typeerender is of beter
werd geconserveerd. Men zal dan ook onder de dis
posities vele van deze kleinere orgels aantreffen.
De vermelding van speelhulpen, koppelingen, klavier-
omvang, winddruk, samenstelling van vulstemmen en
6
