Deze richtten het oog naar Noord-Duitschland, waar
organisten als Liibeck en Buxtehude, en orgelbouwers
als Arp Schnitger door hun gedurfde en rijke kunst
de aandacht tot zich trokken. Lutherschen en organisten
als Havingha te Groningen (later Alkmaar) bevor
derden een Duitsche penetratie. Deze begon in de Noor
delijke provinciën, waar de grootste orgelbouwer van
de Barok, Arp Schnitger uit Hamburg, in 1692 het
orgel in de Groote kerk te Groningen restaureerde en
met de typisch-Duitsche 32-voets bas-torens voorzag;
ook bouwde deze o.m. orgels in Groningen A-kerk, Uit
huizen, Ferwerd en Sneek2), terwijl zijn zonen in 1721
Nederlands (tot 1845) grootste orgel maakten in
Zwolle,3) en in 1725 het Alkmaarsche instrument ver
grootten naar den nieuwen smaak, hetgeen een onver
kwikkelijke polemiek tengevolge had. Uit Schnitgers
school kwamen voort A. A. Hinsch (waarover later),
Chr. Muller (bouwer o.a. van het orgel in de Groote
kerk te Leeuwarden (17274) en in die te Haarlem5)
(1738), dat zich terecht in een grooten roem heeft mo
gen verheugen, al is die wel eens wat overdreven t.o.v.
andere Nederlandsche oude orgels, en al hebben Witte
en Maarschalkerweerd den klank geromantiseerd), Rud.
Garrels (die o.m. de orgels maakte te Maassluis (1732)
en Purmerend (1742)) en Chr. Vatter (bouwer van het
Oudekerksorgel te Amsterdam in 1726, dat mooi ge
conserveerd bleef). Verder vervaardigde de Hugenoot
62
1) Ook de organist Van Blanckenburgh te 's Gravenhage trad in
dien tijd op den voorgrond.
2) In 1897 treurig gemoderniseerd en verkleind.
3) Ook dit orgel is ernstig verminkt in de laatste honderd jaar,
doch zal weer in den Barokstijl worden hersteld.
4) Ook dit orgel werd onherkenbaar gewijzigd.
B) De orgelvirtuoos Abt Vogler, naar zijn oordeel gevraagd over
de orgels te Haarlem en Gouda, uitte zich aldus: „Monsieur!
je les compare avec deux femmes, bien différentes; 1'une (H.)
c'est une femme belle, superbe, mais fiére, dure, capricieuse,
1'autre (G.) est douce, aimable, traitable, en un mot, c'est ma
maitresse." Een galant en niet onjuist oordeel.
