HOOFDSTUK I
SPEURTOCHT IN HET ORGEL
Om orgel bel angstellende te worden, zal men iets van
het orgel dienen te weten. Men hoort het orgel vaak
„koningin der muziekinstrumenten" noemen. Al heeft
de schepper van deze uitdrukking daarmee gedoeld op
het feit, dat het orgel de klankkleuren van allerlei
muziek- (speciaal blaas-) instrumenten in zich veree-
nigt en nog veel meer, ook kan eruit worden gelezen,
dat het orgel het meest gecompliceerde is van alle
muziekinstrumenten. Toch behoeft dit den leek niet af
te schrikken van een verdere kennismaking.
Is het meest gecompliceerde organisme ter wereld, het
menschelijk lichaam, niet machtig interessant, indruk
wekkend en eenvoudig tegelijk? Het orgel laat zich in
velerlei opzichten met het menschelijk lichaam verge
lijken, waarvan we ook zonder medische scholing vrij
veel afweten, en waarvan we kunnen genieten, al be
grijpen we misschien niet eens wat er eigenlijk gebeurt
als we onzen vinger oplichten.
Laten wij zoo het orgel eens benaderen, door het te
vergelijken met b.v. een zanger.
Wat is een orgel eigenlijk? Een muziekinstrument (zan
ger), waarop verschillende, op windladen (luchtpijp)
staande, pijpenreeksen (stembanden) door middel van
windinblazing (longen), mechaniek (spieren) en kla
vieren (zenuwen) zijn te bespelen.
In deze definitie komen achtereenvolgens ter sprake:
a. het pijpwerk, b. de windvoorziening, c. de windladen,
d. de mechaniek, en e. de speeltafel (of klaviatuur).
Bezien we deze deelen afzonderlijk,
a. het pijpwerk. Het meest belangwekkende deel van
een orgel: de „stembanden", die den klank verwekken.
Om begrip te krijgen van een orgelpijp, moet u eens een
12
