de boomen verstikken elkander, en de geheele plaats
ligt in schemerduister.
Veel grondiger hebben dezelfde tuinarchitecten, J.
D. Zocher Sr. en Jr. naar den nieuwen landschappelij-
ken smaak het groote park van den Hartekamp bij Ben-
nebroek omgewerkt. In zijn boekje OudeNederlandsche
Tuinen geeft Leonard A. Springer, naast vele andere,
een aantal oude plattegronden van deze beroemde be
zitting, eens het eigendom van George Clifford, wiens
verzameling van zeldzame gewassen uit alle deelen van
de toen bekende wereld van 1736 tot 1738 gecatalogi
seerd en geschreven werd door den grootsten botanicus
van alle tijden, Carolus Linnaeus. Zoo volkomen is hier
de aanleg gewijzigd, dat Springer getuigt: „hier en
daar zijn nog slechts enkele punten aan te wijzen, die
den vroegeren toestand aangegeven. Op de eigenlijke
plaats is niets meer over dat aan den ouden toestand
doet denken".
Gaan wij verder zuidelijk de duinstreek door, dan
blijkt bij Hillegom, Lisse en Sassenheim vrijwel alles
wat eens binnenduin en buitenplaats was, verdwenen
te zijn om plaats te ruimen aan de bollencultuur. Tot
Katwijk en Leiden zijn eigenlijk alleen overgebleven
de Keukenhof, een eiland van geboomte te midden
van de bollenvelden bij Lisse, met prachtige uitloopers
in den graspolder langs de spoorbaan, enkele, in hoofd
zaak 19e eeuwsche buitens bij Noorwijkerhout, en de
twee oude kasteelen met hun parkenOffem, vlak
tegen het dorpje Noordwijk binnen, en 't Huis te War
mond.
Deze twee laatste zijn kostelijke huizen, met parken
waarin nog zeer veel van de sfeer van den ouden
kasteeltuin bewaard is in de lanen- en grachtenstel
sels. Eigenlijk zijn dit meer echte land huizen dan
vele van rijkere buitens der kooplieden en regenten
in het Haarlemsche gebiedhier woonden de land-
heeren, die de heerlijke rechten uitoefenden, die in
68
