looze, dikwijls belangrijke resten vinden wij nog rondom
de stadin Bloemendaal Zomerzorg en Hartelust, in
Overveen Elswoud en Duinvliet, bij den Hout Bosch
en Hoven en Eindehout, westelijker Bentveld en
Mariënbosch. Bij Heemstede liggen Boekenrode,
Berkenrode en Iepenrode, Groenendaal, het Manpad
en de Hartekamp.
Zomerzorg, in de laagte tusschen het Kopje en
het meertje van Caprera is een waar juweel. Van
huis en tuin is niets werkelijk achttiende eeuwsch
vroeger was het een hotel, met bijbehoorend duin
terrein. Maar de geheele sfeer, het blanke huis
met het deftig ingetogen voorplein, de rustige wel
verzorgdheid van de besloten tuinruimten is verwant
aan de beste lusthoven uit onze gouden eeuw.
Elswoud is van de groote buitens rondom Haarlem wel
't meest bij 't publiek bekend, vooral door de legenden
verbonden aan het gebouw, dat nooit is voltooid. Het
park, met het groote poortgebouw en den voortuin,
aansluitend bij den gevel van het huis, is in hoofdlijnen
achttiende-eeuwsch gebleven. Wel heeft in het begin
van de vorige eeuw Petzold, de Duitsche parkarchitect,
er landschappelijke wijzigingen in aangebracht, maar
die zijn ondergeschikt gebleven aan den hoofdopzet.
Storend is echter de verandering die Petzold bracht in
den voortuindoor de strak begrensde ruimte, omlijst
door geschoren boomen slingert zich nu een kinderach
tig vijvertje, gemarkeerd door een zwaren bruinen
beuk, die 's zomers het uitzicht op het huis belemmert.
Ondanks deze weinig geslaagde toevoeging is toch
de ligging van Elswoud statig en grootsch. 't Is een
merkwaardig punt daar, aan de Elswoud laanNaar
het westen zien wij vol bewondering, waar het nooit
gereed gekomen, nooit bewoonde landhuis ligt in een
volkomen passende, zorgvuldig gecomponeerde omlijs
ting, en in oostelijke richting verrijzen de torens van
de nieuwe Sint Bavo, het meesterstuk van architectuur,
63
