Ruurlo en Twickel, Verwolde, Eerde en Rechteren
zijn in de 19e eeuw sterk gewijzigd. Verwolde is belang
rijk om zijn zwaren eik, een der oudste en gaafste van
het land, met een stamomtrek van meer dan zeven
meter. Twickel bij Delden, waar Petzold de bijl heeft
gehanteerd, toont ons hoe de oude lanen grootendeels
werden gehakt, en hier en daar een groep werd ge
spaard, om de breede ruimten met gekartelden rand
te verkrijgen die het Engelsche park eischte. In het
binnenpark treffen wij hier en daar nog plekken aan
die ons aan den ouden toestand herinneren, zooals bij
de oranjerie (fig. 56).
De statigheid van den ouden aanleg is goed bewaard
bij de ruïne van Nettelhorst, ten oosten van Lochem,
en vooral bij Ampsen, tusschen Lochem en Larendie
twee herinneren ons aan De Voorst, dat reeds is be
sproken.
Een zuidelijker route is te maken in de omgeving van
den Ouden IJsel, langs het kasteel Wisch, weinig monu
mentaal doordat het gebouwencomplex ouder is dan
de omgevende aanleg, Schuilenburg met zijn vele
mooie jonge aanplantingen, de Slangenburg die zeker
niet onder doet als 18e eeuwsche aanleg voor Amp
sen, het kleine Engbergen tegen de Duitsche grens,
Landfort dat als een grensvesting van geboomte een
eiland is in 't omgevende open land, met een goede
18e eeuwsche hoofdindeeling.
Keerpunt is dan 't Kasteel Bergh, op den heuvel
gelegen, met zijn plantage in 't lage land. Hier hebben
wij een aardig voorbeeld van de voorliefde van den
baroktijd voor een „richtpunt" in de as van den aanleg.
Richtpunt voor Bergh is 't torentje van Hoch Elten
over de grens, dat eveneens richtpunt is voor den groot-
schen aanleg, aan de overzijde van den Rijn, bij het
oude Oranje-slot te Cleef
Als kasteel is Bergh natuurlijk zeer oud, tenminste
uit de 13e eeuw, maar de „plantage" is waarschijnlijk
112
