D e eerste drijfveeren voor elke vestiging zijn
veiligheid en voordeel. Zoo ontstond reeds in den
Noormannentijd een gehucht Haarlem aan de vei
ligste diepst inliggende bocht van het open Y aan
een vischrijk water. Als een ook strategisch bij
zonder geschikt punt, stichtten de Hollandsche gra
ven hier een versterkt vroonhof achter den vis-
schershoek aan een nes of hoek in het Spaarne
gelegen, waar aldus de banier of de baken van den
graaf te wapperen kwam. Dit Bakenes met aarden
wallen verdedigd, had slechts enkele steenen ge
bouwen: van 's Gravensteen, gevangenis, uitkijk
toren en verdedigingsmiddel tegelijk zijn slechts
de fondamenten terug gevonden bij de brug van
dien naam; maar nog wordt de kern van de Bake-
nesserkerk gevormd door de oude graf elijke Maria
kapel, waar omheen in een onregelmatigen vorm
die in dit kwartier tot in de 19de eeuw merkbaar
bleef de grafelijke ruimten voor de valkeniers
(Valkensteeg), voor de geestelijken of klerken
(Klerksteeg) en de grafelijke huishouding (Kok-
steeg) zich groepeerden. Deze oudste architecto
nische schoonheid van Haarlem vinden we nog be
houden in den mooien vijfhoek met latere spits-
HOOFDSTUK I
DE STAD DER GRAVEN
7
