Vereenigde Doopsgezinden zich in 1682 stichtten
haar ingang oorspronkelijk in de Peuzelaarsteeg.
Eind 18de eeuw bouwden de Evangelisch Luther-
schen zich in de Witte Heerenstraat een forsch
kerkgebouw in pseudo-gotieken stijl met een wei
nig fraai 19de eeuwsch ingangshek. Den Remon
stranten werd het in de 17de eeuw in hun verlaten
mouterij in de Helmbrekerssteeg nog moeilijk ge
maakt. Eenzelfde lot trof de Katholieken, die in
Haarlem bijzonder talrijk waren en verschillende
schilders uit den bloeitijd onder hun lidmaten tel
den. Meer dan twee en een halve eeuw hadden zij
hun diensten moeten houden eerst in huiskerken,
sinds de eerste helft der 17de eeuw in vaste schuil
kerken, vaak op moutzolders van verlaten brou
werijen, die Zondags zoo overvol waren, dat de ge-
loovigen ook trappen en portalen en zijvertrekken
vulden, ondanks het feit dat rondom galerijen
waren aangebracht. Zoo ontstonden er een zeven
tal, meest gelegen inde nabijheid van het Spaarne;
ja men zou in de 17de en 18de eeuw haast die Ka
tholieke zijde van Haarlem kunnen stellen tegen
over de overwegend Hervormde Westzijde, waar
van de Nieuwe kerk het geestelijk middelpunt-werd.
Het langst bewaard en in gebruik bleef de kerk in
de Koksteeg, gesticht in 1636 uit eigen middelen
door pastoor Augustijn Blommaert, Vondel's
vriend, den stichter ook van het nog bestaande
111
