de stukken in detail aan de belangstellenden van de
hand werden gedaan.
De geestelijkheid had in die dagen als opdrachtgeef
ster van grafmonumenten in de meeste Nederlandsche
provinciën afgedaan. De R.K. priesters konden eigen
lijk niets meer bestellen. Al werden zij in de „pu
blieke" kerken begraven, de censuur liet nauwelijks
toe dat het graf nog met een miskelk versierd werd.
De predikanten van hun kant legden hoogstens
eenige neiging tot persoonsverheerlijking aan den dag
door plechtige opschriften. Voor afbeeldingen in
effigie, zooals bij de R.K. priesters gebruik was ge
weest, bestond bij hen geenerlei belangstelling.
De adel bestelde nog wèl. En wéér komen in dezen
tijd bijzonder mooie exemplaren tot stand met reeksen
van kwartieren, die voor den "genealoog evenveel be
langwekkende puzzles op te lossen geven. Kwartier
staten staan in een slechten reuk. Ofschoon de adel
er niet vrij van te pleiten is, en ook aan haar schuld
te wijten valt, dat falsificaties in de kwartieren ont
stonden, zijn het méér de regenten geweest, die zich
tot het euvel lieten verleiden om fantastische kwartier
reeksen te scheppen teneinde het een of ander doel
treffend te kunnen verbergen. De adel zien wij meer
vergissingen maken, in de opstelling vooral. Deze zijn
het gevolg van traditioneele rangschikkingswijzen,
waarbij de gezamelijke mannelijke kwartieren soms
vóór de vrouwelijke werden geplaatst.
Maar zooals men weet was het voorkomen van den
adel in verhouding tot de opgekomen „burgerij" in
het bijzonder in landen als Holland van weinig be-
teekenis meer.
In de Waalsche kerk te Delft liggen zelfs de Portu-
geesche koningszoon Don Emanuel van Portugal en
Prinses Emilia van Nassau onder een gewone grafzerk
begraven. Misschien had ik deze vergelijking juist niet
79