„weggerestaureerd", daar het zijn voormalige glans
en luister, welke het tot in den ouderdom bewaard
had, moest missen door strakke verbouwingen, door
toepassing van modernen machinaal vervaardigden
steen of door smakelooze aanvullingen. Van dezen
schadelijken vorm van menschelijke bedrijvigheid
heeft de oude grafsteen niet te lijden gehad om de
eenvoudige reden, dat voor hem doorgaans met de
herinnering aan den door den steen gememoreerden
persoon, de belangstelling voor diens grafmonument
naar evenredigheid uitdoofde ofverdween. Hierin
ligt dus de oorzaak. Hierin ligt voor de oude grafzerk
dus tevens de waarborg eener volkomen authenticiteit.
Historisch aantrekkelijk is het onderwerpelijke docu
ment omdat het zijn inscriptie is, die door karakte
ristieke of typische inhoud zoo dikwijls een wereld
van voorheen voor ons ontsluiten kan. Want al geven
die oude steenen uit den aard der zaak zinswendingen
te lezen, die wij ook als cliché-uitdrukkingen mogen
betitelen, er zijn er vaak onder, welke zóó individueel
en tegelijk zóó curieus van structuur zijn, dat zij ons
telkens opnieuw verrassen door hun originaliteit. Het
geen ik aan de hand van illustraties nader hoop aan
te toonen. Daarbij wil ik in de volgende hoofdstukken
trachten de in Nederland voorkomende oude zerken,
ingedeeld naar tijdperken, te bespreken.
Met voorbijgang van den Romeinschen grafsteen en
dien uit de eerdere Frankische tijdvakken, welke zich
beter in grooter verband laten bespreken aangezien
hun voorkomen, slechts in een bescheiden gedeelte
van ons vaderland en zeer sporadisch is, lijkt het mij
wenschelijk te onderscheiden in de Romaansche-,
Gothische- en Renaissance-periode. Daarna moge een
korte bespreking van den na-tijd volgen.
En nu een blik op de bestaande literatuur.
In het jaar 1854 beklaagde een inzender in het tijd-
12
