Westelijk torenpaar te kunnen concurreeren,
in de streken langs en Oostelijk van den Rijn
prijken zoowel Oost- als Westpartij vaak met
een heel samenstel van torens. Intusschen zijn
lang niet alle torens, waarmee de romaan-
sche kunst haar kathedralen en abdijkerken
uitdoscht, uitsluitend of in hoofdzaak klokke-
torensvele torens danken hun bestaan nage
noeg uitsluitend aan decoratieve bedoelingen,
en als de Gothiek uit andere decoratieve op
vattingen gaat leven, kan zij zonder eenig
bezwaar het oude torenprogramma aanzienlijk
besnoeien.
Het eigenaardigste zijn bij dit alles de op
lossingen, die de romaansche architectuur
heeft uitgewerkt voor de Westelijke partijen
der groote kerken, de „Westbauten" of „West-
werke", zooals de Duitschers ze noemen, en
waarvoor wij den term „Westerblok" zouden
willen gebruiken. Het zijn massale bouw
lichamen, die een Westelijk koor, Westelijke
ingangen en soms beide tegelijkertijd bevat
ten, die bovendien van nevenruimten en gale
rijen kunnen voorzien zijn en welhaast volle
dige kerken opzichzelf kunnen vormen. In ver
scheiden gevallen gaan zij samen met een Wes
telijk dwarsschip, en bijna steeds zijn zij óf
torenvormig of van torens voorzien. Vooral
in Duitschland komen deze eigenaardige
Westerblokken voor, maar ook in Noord-
Frankrijk hebben zij niet ontbroken, en in
6
