doch van de oude poorten en muurtorens vindt men
er nog vele in ons land.
De overgang van ommuring tot omwalling, eerst defi
nitief noodig gebleken toen het vuurgeschut krachtig
genoeg werd om ook zware muren in puin te leggen,
is uiteraard niet plotseling tot stand gekomen. Ver
schillende factoren hebben het tempo beïnvloed, vooral
de beschikbare geldmiddelen en de meerdere of
mindere belangrijkheid van de stad of vesting.
Waar de verbetering geen uitstel gedoogde zijn in vele
Fig. i. Rondeel te Amsterdam.
naar Cornelis Anthonisz. 1544.
gevallen tusschenvormen toegepast, eensdeels uit con
servatisme en verder omdat de nieuwe constructies nog
niet voldoende ontwikkeld waren. Als zoodanig kunnen
worden beschouwd
i°. het rondeel (fig. 1) feitelijk een muurtoren,
meestal lager, doch van grootere middellijn en
zwaarder metselwerk dan de oudere torens, zonder
overkapping, doch van een steenen overkluizing
voorzien, waarboven meestal nog een afdekking van
grond.
Kazematten of kanonkelders met schietgaten dienden
tot opstelling van licht geschut en musketten voor be-
11
