55
en losse bladen geen twee dezelfde. Er zijn drukken van
bladen waarvan maar één exemplaar bestaat. Een bi
bliothecaris maakte daarvan een uitvoerige studie. 25
Weer komt de vraag: wie was de ontwerper van het
nieuwe vestingstelsel rondom de stad, wie was er de
bouwmeester van? We weten 't niet of slechts vaag. De
opvolgende uitleggingen van de stad en de daarbij be-
lioorende vestingwerken vormen een uitgebreide studie,
waaraan reeds velen hun tijd gegeven hebben. Er is ech
ter niet veel van te vinden, omdat de oorspronkelijke
teekeningen verloren zijn gegaan. Wel kunnen oude
stadsrekeningen of dergelijke stukken uitwijzen dat aan
iemand iets betaald is voor een bepaald werkstuk.26)
Dan moet men tijd en vakkennis hebben om in die oude
stukken te lezen.
De uitvinder van het eerste stukje Heerengracht is dus
niet met zekerheid bekend, ook niet de bouwmeester van
de eerste bolwerken van Amsterdam.
Hun werk is tot ons gekomen door de vaardige en kunst
zinnige hand van Pieter Bast en in zijn werk eeren we
hen, de onbekende bouwmeesters.
w<f.N trtrrfrum
Een muurtoren met standerdmolen van de
oudste vesting.
