bouwd werden met hun achtererf aan het lage moeras- land. Ook deze bouwwijze treft men in de Noord-Hol- landsche stadjes en dorpen aan, eerst bouwen aan de waterzijde, dan aan de andere zijde. Men bezoeke slechts Ilpendam, Oosthuizen en andere dorpen om daarvan een indruk te krijgen. Het is deze bouwwijze die ons leert, dat Amsterdam in alleroudsten oorsprong een West-Friesche nederzetting was. Want waar is de grens tusschen Hollandsch en Friesch? Zeer oudtijds heette alles Friesch. Er is daarvoor een aardig bewijs. In oude tijden gingen de Nederlanders die wat meer wilden lee- ren dan in de kloosters en abdijen verkrijgbaar was, naar Rome. Zij hadden daar een eigen kerk. In de scha duw van de beroemde St. Pieterskerk te Rome staat nog een vergeten en vervallen bouwwerk, dat wellicht wel 1000 jaar oud is. Dat kerkje heet San Michele dei Frisoni, Sint Michaël der Friezen.16) Het ligt voor de hand dat bij het bouwen van de huizen langs de dijken hier en daar een opening gelaten werd, een pad naast het huis om buitenom het achtererf of het water te bereiken. Dat heeft men van het alleroudste be gin gedaan. Wanneer men langs het Damrak wandelt, ziet men op tal van plaatsen tusschen de huizen gangen van nog geen meter breed. Dat zijn nu sleuven geworden tusschen hooge huizen en ze loopen niet door tot den Nieuwendijk. Om te begrijpen hoe die gangen er oud tijds uit zagen, moet men naar Monnikendam gaan. Daar slaan die gangen, poort geheeten, naast de lage huisjes geen slecht figuur en ze worden daar nog algemeen ge bruikt als toegang tot het huis door de achterdeur. De mooie deur aan den voorgevel komt alleen open bij bij zondere gebeurtenissen. Zoo zullen de oudste huisjes aan het Damrak ook geweest zijn. Daarmede is tevens te verklaren, zelfs te bewijzen, dat het Damrak van den aanvang der bebouwing, aan de Westzijde een smalle kade heeft gehad. Omdat men deze gangen niet aantreft aan de Oostzijde van het Damrak, waar de huizen nu 18

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschutserie - Boekje 1941-1954 | 1941 | | pagina 21