74
DE BOUWWERELD.
Het kasteel Assumburg. Toen in 1910 het landgoed
Assumburg publiek verkocht werd is het kasteel ten geschenke
aan het rijk overgegaan. De Staat zou het op zijn kosten restau-
reeren, d.w-.z. in zijn oorspronkelijken vorm zooveel mogelijk
terugbrengen. Zij, die het kasteel kenden, het uit- en inwendig
zoo dikwerf bekeken, begrepen dadelijk, zegt de „O. H. Crt.",
dat deze herstelling een onbegonnen werk zou wezen.
Vermoedelijk hebben deskundigen er ook zoo over gedacht,
want aanvankelijk is men aan het werk getogen, vooral aan het
uitwendige, gezien een flinke steig'er die meer dan twee jaren
aan de westzijde van het gebouw gestaan heeft. Maar deze
steigerzetting is ook het voornaamste werk der restauratie ge
weest, want er op gewerkt is er zoo goed als niet.
Men zal de herstelling als een onbegonnen werk beschouwd
hebben, wel wetende waar het begin, maar niet waar het einde
is. Vandaar dat deze steiger reeds lang afgebroken is. Het kasteel
Assumburg is evenals de ruïne van Brederode een ontredderde
steenklomp, ten eenenmale voor herstelling ongeschikt
Het Oude Delft te Delft. Gedeputeerde Staten van Zuid-
Holland hebben aan Burgemeester en Wethouders van Delft
verzocht, hun te willen mededeelen, of de eiectilsche tramlijn
zal gaan langs het Oude Delft, dan wel bij de Haagpoort zal
eindigen, zoodat de stoomtram tot 1927, als wanneer de con
cessie daarvoor eindigt, zal moeten worden voorzien in het
verkeer door Delft.
Door de Delftsche nijverheid is aan de gemeente een bijdrage
van f54.000 aangeboden, indien de electrische tram om de zeven
minuten, iu plaats van om de tien minuten rijdt. Men heeft
gemeend, dat deze bijdrage zou bestemd zijn, om de lijn langs
een anderen weg, dan het Oude Delft te doen gaan, maar dit
is niet het geval.
De restauratie van de Oude Kerk te Delft. Naar het „Vad."
verneemt, is het restauratieplan thans gereed. Het zal in ge
deelten worden afgewerkt. Eerst komt natuurlijk de kap aan
de beurt. Op 2 Maart a.s. wordt dit werk aanbesteed.
Gelukkig heeft het vuur vier spanten volkomen gespaard.
Deze zullen dan ook behouden blijven. De kap wordt, voor
wat het oog kan zien, geheel in den ouden staat hersteld Met
het oog op de kosten zal men het aan het oog onttrokken
deel modern construeeren
Zoodra de kap is aangebracht, kan eigenlijk pas^oed met
het andere restauratiewerk worden begonnen. Daartoe behoort
ook het herstel van het raam in den muur aan het Oude Delft.
Ook inwendig is aan muurwerk en pilaren nog heel wat te
doen. Maar binnen eenigen tijd hulp van het Rijk zou
het werk zeker veel verhaasten zal het Delftsche monument
dan toch weer in grootere glorie dan te voren stralen en weer
tenzij men zijn loodgieters niet zeer zorgvuldig uitkiest
eeuwen kunnen trotseeren.
Vandalisme te 's Gravenhage. De Dienst der Plantsoenen
te 's Gravenhage heeft heel wat boomen in den laatsten tijd
doen vellen. Thans wordt de bijl onmeedoogend in het
Bezuidenhout-kwartier gezwaaid. In het Haagsche Bosch, dat
toch al zoo geteisterd werd door den laatsten Novemberstorm,
worden boomen gerooid, langs den Bezuidenhoutscheweg zullen
de boemen vallen, ook het prachtige geboomte om de Engelsche'
kerk moest het ontgelden, 's Gravenhage was, al van ouds
Constantijn Huygens getuigt het vermaard om zijn
lommerrijkheid, die er een groote bekoorlijkheid aan gaf. Maar
als de Dienst der Plantsoenen zijn beleid niet wijzigt, zal het
met die schoonheid weldra gedaan zijn.
De Gevangenpoort te 's-Gravenhage. Naar „Het Volk" ver
neemt, heeft de Schoonheidscommissie de door den Dienst
voor Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting ontworpen op
lossing voor het verkeersvraagstuk bij de Gevangenpoort af
gekeurd ln enkele zinnen saamgevat, was de oplossing door
dezen dienst zóó gedacht, dat de bestaande weg door de
Gevangenpoort voor personenverkeer zou behouden blijven
Rechts van den weg, gezien van het Buitenhof, zou aan
sluitend aan den rechter vleugel van de poort en parallel loopend
met den weg, een huizenrij blijven, terwijl weer rechts daarvan,
op een te dempen strook van den Vijveiberg, een breeden ver
keersweg voor rij - (met inbegrip van tram-) verkeer was gedacht.
De weg voor voetgangers zou dus door een gebouwencomplex,
dat aansloot bij de pooi t, van dien voor rij verkeer gescheiden zijn.
Het blijkt nu echter, dat de Schoonheids-commissie architec
tonische bezwaren tegen dit ontwerp heeft en daarom B. en W.
zal adviseeren het niet te aanvaarden.
Daardoor komt als vanzelf weer op den voorgi ond het vroeger
door Dr. Berlage ontworpen plan, waarin de weg door de
Gevangenpoort als trottoir voor voetgangers en onmiddelijk
daaraan grenzend, rechts, de hoofdweg is geprojecteerd. Bij
deze oplossing zou dus de poort zonder eenige verbinding aan
de rechterzijde los op het trottoir komen te staan.
Intusschen wordt in de kringen van deskundigen nog aan
een derde mogelijkheid gedacht, hierin bestaande, dat voetgangers-
en rijweg niet, als in het plan-BERLAGE, onmiddelijk aan elkander
zouden grenzen, maar dat de rijweg rechts zou worden afge
sloten door een rij huizen, staande op de te dempen strook van
den Vijverberg en achter grenzend aan het water. De op het
trottoir staande Gevangenpoort zou dan door een gewelfde
overkapping van den hoofdweg met die huizen worden ver
bonden.
Schilderwerk in de St. Janskerk te 's Hertogenbosch.' In de
„Maasbode" wijdt Dr. Xav. Smits een artikel aan de pas ontdekte
oude muurschilderingen in de St. Janskerk te 's Hertogenbosch.
Men weet dat daar na stelselmatige schoonmaak uiterst merk
waardige figurale voorstellingen aan 't licht zijn gekomen,
gaaf in haar oud wezen bewaard. De H.H. Petrus en Jacobus
de Meerdere bevinden zich in 't bovenstuk en zijn terstond
herkend. Zij dragen respectievelijk sleutel en pelgrimshoed, en
elk een groot boek met twee sloten. Aan den voet van St. Jacobus
knielen twee donatoren, schenkers, man en vrouw in bontmantel.
Vóór hen staat een meesterteeken op een schild. Dat teeken
is driehoekig, als een groote A, en kan volgens den schrijver
zéér goed op Aquensis alias Hieronymus van Aken, den be
roemden schilder van dien tijd, betrekking hebben. Deschildering
is immers van de laatste helft der vijftiende eeuw, en juist
toen werkte genoemde Mr. Jeroen van Aken voor de St. Janskerk,
zooals de Rekening van de illustre Lieve Vrouwe Broeder
schap, in 1480, folio 8 verso aangeeft: „Item van Jeroen die
rnaelre" (schilder).
Onder vermelde Apostelen bevindt zich een zeer groot be
schilderd vak, waarbij weder twee donatoren, man en vrouw,
bij een Bisschop neerknielen.
HuiB Luns schreef daarvan: „Een Heilige Bisschop (nimbus)
op zijn zetel als iconografisch teeken een schippersbaak. In
de geörnamenteerden rooden fond een brandend huis en aan
den onderrand, heele kleineschenkertjes(ildonatoreaginocchiato)
met wapentjes. Alles veel meer geschonden en minder belang
rijk dan de mooie vrije figuren van Jacobus en Petrus".
Na een uitvoerig betoog komt Smits tot de conclusie, dat
de H. Bisschop niemand anders is dan St Nicolaas, onze bekende
Volksheilige, de patroon ook der marktkramers en handelslieden
in de koopsteden eade patroon en beschermheer van alle varenden
en schippers naar de oude haven- en riviersteden.
De figuur is afgebeeld met schippershaak, waaraan twee
ijzeren ringen, waardoor een kabel glijdt, zijn bevestigd
Soortgelijk attribuut wil in de middeleeuwen niet zeggen, dat
„de H. Bisschop" een schipper was, maar wel, dat de gilden
aan hun H. Patroon het iconografisch teeken gaven, dat zij.
zeiven voerden.
In schrijvers werk: „De Kathedraal van 's-Hertogenbosch"
staat op bl. 236 een lijst der oude altaren en kapellen. De
koorkapei nu, waarin die oude muurschildering bloot kwam,
behoorde aan het Kramersgilde, dat ook hier denzelfden „H.
Bisschop" tot patroon had.
Dr. Smits acht bewezen, dat de figuur die van St Nicolaas
is en schrijft verder
Er is een testament, twee eeuwen later dan dat van W.VAN
Gent (1273), dat nog meer zekerheid in particulari geeft. Het
is van 1485. Het wordt bewaard in een kist ten stadhuize, onder
nr 183, waaruit ook de gemeentearchivaris H. Ebeling het eens
heeft geciteerd a.v.
Daarin staat letterlijk: (vertaald) „Elysabeth Huysman ver
maakt aan de gilde van den H. Nicolaas, Bisschop, in de kerk
van den H. Joannes Evangelist te 's-Hertogenbosch een jaar-
lijksche rente uit een huis en plaats gelegenin de
Koerenstraat, welk huis Willem Huysman (echtgenoot der
testatrice) verkregen had"„voor de beschildering van het
koor (zijkapel) van den H Nicolaas en de versiering van de
beelden, die in dat koor staan".
Het jaartal, de plaats en de aanduiding komen stipt overeen
met al 't voorgaande.Ze doen de deur toe!
Ja, de deur toe! Niet zonder reden zal zelfs St. Nicolaas
dicht bij den ingang der kanunniken zijn geplaatst, zooals in
St. Jan, omdat ook dat zou kunnen duiden op het eerste binnen
treden der kerk door St. Nicolaas, die daaraan zijn bisschops
wijding dankte.
Nu de bijkomstigheden der schilderingen nog even vermeld I
Op den achtergrond staat een huis met trapgevel. Dit zal
wel het huis voorstellen, dat de twee schenkers, die nabij het
huis zijn afgebeeld, aan het kramersgilde vermaakt hebben,
zooals blijkt uit de rente, enz uit het testament van 1845, voormeld
Met zekerheid durf ik dan ook den man en de vrouw in
