DE BOUWWERELD.
343
I
nóg Laat-Gothische vormen, de peervormige spits is een 17e
eeuwsch bijvoegsel. Op deze peer zijn schildjes aangebracht,
die de wapens der Noord-Hollandsche steden dragen.
In den toren staat op een balk geschilderd in Gothische
letters
„Van meester Jan Engels is dit werck (gewrocht) en wt
Mechelen gebrocht doe men 1561 heeft getelt (wert het) in
deze toern gestelt".
Dit opschrift, meenen bovenaangehaalde schrijvers, heeft
waarschijnlijk betrekking op het daarbij geplaatste uurwerk,
dat ongetwijfeld, althans wat zijn keurig gesmeed ijzeren
raamwerk betreft, nog uit de 16e eeuw afkomstig is.
In den toren hangt een luidklok van 57 c.M. middellijn met-
het randschrift:
„Soli Deo Gloria Henricus Muers me fecit 1620".
Het carillon bestaat uit 17 klokken, waarvan de grootste-
1.50 M. middellijn heeft. Een dezer klokken is zonder opschrift,
en blijkbaar modern. De andere, die fraai versierd zijn, werden
„van Pieter van der Ghein ghegoten int jaer ons Heren 1561".
(„Tel.")
GARDEREN. Men schrijft uit Barneveld aan het „Algemeen
Handelsblad": De historische toren te Garderen, die reeds lang
in een zeer vervallen toestand verkeert, zal nu toch vermoedelijk
binnen niet al te langen tijd worden gerestaureerd. De ge
meente heeft althans op de begrooting voor dit doel een som
van f4333.33 uitgetrokken) terwijl de provincie reeds een bedrag
beschikbaar heeft gesteld. Bovendien is sedert eenige dagen
van rijkswege een deskundige bezig, ter plaatse de noodige
herstellingen op te nemen, zoodat alles duidt op het in ver
vulling gaan van een wensch, door tal van oudheidkundigen
reeds lang geuit.
De Geldersche Toren. Uit Dieren meldt men ons, dat de
GeWersche Toren door onderhandschen aankoop eigendom is
geworden van den heer Mr. J. G. Wurfbain van Heuven, die
reeds vele perceelen om en nabij den toren in zijn bezit had,
waardoor nu bij het kasteel ruim 60 H.A. bouw- en weiland
en boschgrond behooren.
Door dezen aankoop is de verbrokkeling van het oude en
mooie landgoed gelukkig voorkomen.
Bedreigd natuurschoon in het Gooi. Er is een neiging bij
onze tijdgenooten, om, ook maatschappelijk, in „het hoogste
nuttige rendement" den allesbeheerschenden eisch te zien.
Dat is begrijpelijk. De techniek heeft op het oogenblik een
buitengewoon groote rol te spelen, omdat, dank zij mede haar
vorderingen, de vernielingen, die de oorlog op zijn rekening
heeft, zoo grondig zijn geweest, dat de techniek het kwaad,
dat zij moest helpen mogelijk maken, voor een zeer groot deel
moet helpen ongedaan maken.
Wij verwachten van de techniek geweldige praestaties en
aanvaarden dankbaar ook haar geschenken, vooral die met
ideëelen inhoud. Zij hielp te land, op het water en in de lucht
verkeersverbindingen te scheppen voor menschen en voor hun ge
schreven en gesproken woord, dat afstanden tot een minimum
terug bracht en de menschelijke samenleving verrijkte met
mogelijkheden van overleg, die ongetwijfeld voortdurend bij
dragen tot verbreeding en verdieping van het onderling begrip.
Zij heeft ons een hoeveelheid comfort verschaft, die onze
directe voorouders niet zouden hebben mogelijk geacht en in
het algemeen ons leven vergemakkelijkt en veraangenaamd op
duizenderlei wijzen. Maar nu moeten wij oppassen, dat wij haar
niet gaan overschatten Wij zijn daarheen goed op weg en
onze, door materieele zorgen gedrukte, tijd bevordert dit
technisch materialisme nog meer, dan de gouden dagen van
betrekkelijken overvloed en wij vergeten nu alweer, dat in den
grooter. oorlog wij het verschil tusschen „Kultur" en bescha
ving voor een groot deel plachten te zien in den technisch-
materieelen inhoud der eerste, met haar overschatting van
wetenschappelijken vooruitgang en materieel comfort.
De dooddoener: „het verkeer eischt het", vermoordt schoon
heden, aan welke de natuur tientallen of zelfs honderdtallen
van jaren heeft gearbeid, of die historisch gegroeid, een
eigen karakter en een atmosfeer hebben, die de meest volmaakte
*echnicus, tenzij hij tevens kunstenaar zij, zelfs niet in uit
beelding kan nabijkomen.
De reactie is er ook. Toen verkeerstechnisch barbarisme
Delft bedreigde, rees aan alle zijden verzet, al waren er helaas
ook, die zich bij de vernielingsmogelijkheid neerlegden met
een berustend: „het zal wel moeten".
Er is nog een dergelijke bedreiging door de electriciteit,
die helaas nog al te weinig wordt besproken, al heeft de heer
Henri Polak er in de Eerste Kamer de aandacht op gevestigd-
Hilversum zal gelukkig worden gemaakt met een electrischen
spoorweg naar Amsterdam; er is niets tegen, integendeel, als
door verbetering van dit verkeer meer stedelingen hun ge
zinnen naa buiten kunnen brengen en zelfs des- avonds en
des Zondags de stad kunnen ontvluchten; is dat enkel reden
tot verheugenis. Maar dat goed kan ook te duur worden ge
kocht en wij vreezen, dat de thans bestaande plannen een
zoodanige vernieling van natuurschoon zullen beduiden, dat
wij ze rampzalig moeten achten. Het ligt n.1. niet in de
bedoeling, voor dit electrisch verkeer de rails te bezigen
.van den bestaanden spoorweg, neen, er'zal een nieuwe
groote spoorweg met dubbel spoor worden aangelegd, die met
twee bochten door de Naardermeer zal gaan en dan van
Bussum ten Z.W. van den grooten weg zal worden geleid
naar de z.g.n. Schuttersheide, waar, aan 't alleruiterste puntje
van Hilversum, het station zal komen.
Die plaats voor het station is al terstond zeer weinig ge
lukkig gekozen. De uitbreiding van Hilversum wordt naar die
zijde gestuit door groote buitens. Tenzij men er op speculeert,
dat men den eigenaars daarvan het genoegen van hun bezit
door dien spoorweg wel zoozeer zal vergallen, dat ze uit
wanhoop tot verkaveling overgaan, zullen de Hilversummers,
die van den electrischen spoorweg gebruik willen maken, een
gezegend eindje mogen wandelen.
Tenzij men... schreven wij, en inderdaad, wij hebben eens
een kijkje genomen in de streek, waar deze lijn zal komen
en het is niet onmogelijk, dat men met de beoogde vernieling
van natuurschoon bedoelt „villaparken" te scheppen, waar
menschelijke ijdelheid „gevelschoonheid" zichtbaar maakt door
boomen te kappen.
De lijn zal loopen door het Spanderswou'd n.b. aange
kocht, om het voor vernieling te behoeden en dwars door
de waterpartij van Jachtlust, de oprijlanen kruisen van Trom
penburg en Gooilust. Ook andere bezittingen, b.v. Wisseloord,
worden door dit spoorwegplan bedreigd.
Een koopman uit een onzer groote steden, die eerst zeer
onlangs daar een terrein heeft aangekocht, waar hij rust hoopt
te vinden, krijgt op'10 k 20 M. van zijn huis een trein, die,
als de onderneming aan haar doel zal beantwoorden, toch
wel zeer vele malen daags zijn moeizaam verworven rust zal
komen storen.
Het tracé van dezen nieuwen spoorweg is zoo ontworpen,
dat een dozijn of meer wegen daardoor worden gekruist. Daar
zullen dus overwegen moeten komen, of men zal het landschap
nog erger moeten ontsieren door een hoogen spoordijk met
doorgangen, die zeer kostbaar zouden worden bovendien. Het
heet, dat de spoorweg onder den 's-Gravelandschen weg door
zal worden gelegd; daarvoor zal de lijn reeds vrij lang te voren
moeten beginnen te zakken. Maar hoe denkt men zich dan de
kruiswegen van de wegen in dit gedeelte, moeten dan hooge
bruggen worden gespannen over de electrische geleiding in
de oprijlanen? En hoeveel bosch zal er dan niet moeten worden
