210
DE BOUWWERELD.
Helmond; J. C. VAN Kemenade, burgemeester te Nuenen; A. F.
van Beurden, te Amersfoort; P. G A Panken, burgemeester
van Duizel en Steensel en J. W. A. Gommers, oud-burgemeester
te Bladel.
Van groote beteekenis is het feit, dat de Commissie een
werkzaam en onbaatzuchtig aandeel neemt in het verspreiden
van kennis omtrent onze eigen kunstschatten. Steeds meer
bezoekers trekt zij tot de monumenten van het verleden, in
het bijzonder tot die der hoofdstad. Hare bezoekers worden
door de leden der Commissie gaarne en geregeld begeleid.
De belangstelling der Provinciale Overheid voor de plaatselijke
kunst heeft in menig opzicht, wederom in 1920, goede uitwerking
gehad. Het voorbeeld, hier gegeven, vond elders navolging
Zoo richtten de Gedeputeerde Staten in Zeeland met ingang
van 1 Mei een Provinciale Schoonheids- en Archeologische
Commissie op, die hare geboorte aan de Brabantsche Commissie,
haar oudere zuster bekend maakte en zich tevens voor toekom
stige uitgaven en aangelegenheden aanbeval.
Een goed voorbeeld van Overheidswege gaf ook Heimond.
Onder algemeenen bijval kocht de gemeente het oude kasteel,
om het tot raadhuis in te richten Dit historisch monument van
den eersten rang zal nu alle gemeentelijke kantoren bergen.
- Helmond moge nu met zorg den monumentalen adelbrief van
zijn verleden bewaren, velen ten voorbeeld.
Er blijkt uit, dat de Commissie met ijver gedurende
dat jaar heeft gewerkt Zij strekte haar zorgen uit over de
kerken te Bakel, Bavel, Berlicum, Dieden, Haaren bij Oister-
wijk, Rosmalen en Veen, het kasteel te Helmond, een
huis van 1629 te Bergen op Zoom en andere gebouwen. Het
„moderniseeren" van dit huis kon echter, door gebrek aan
middelen, niet worden voorkomen. Zeer uitvoerig is het verslag
over de kunstvoorwerpen, die in Juni van het vorige jaar te
Halsteren in een tuin werden opgegraven. Zij zijn door haar
voor den bisschop van Breda aangekocht en in de nieuwe
kerk van Halsteren geplaatst; de voorwerpen bestaan uit een
doopvont van koper, 2}^ meter hoog, uit het midden der
zestiende eeuw, vier laat-Gothische kandelaars en een klok.
Eindhoven gaat een Museum voor de Meijerij stichten.
Vught bevordert de schoonheid van ons gewest door de zorg
voor zijn villa-park, 36 H.A. groot, waaraan o.a. ons correspon-
deerend lid HuiB Luns commissaris is.
Na dit overzicht van meer algemeenen aard, volgt een reeks
van adviezen, door de Provinciale Commissie verstrekt, zoowel
officieel als meer particulier.
Blijkens rekening en verantwoording, ingediend over 1920, is
het batig slot van den dienst 1920 f 125.20 welk bedrag over
gebracht wordt op den dienst 1921.
Het jaarverslag is onderteekend door den secretaris-penning
meester der Provinciale Commissie Dr. C. F. X. Smits.
De Provinciale Zeeuwsche Schoonheids- en Archaeologische
Commissie. Deze Commissie maakte een overzicht van hetgeen
door haar van 1 Mei31 December is verricht, in druk open
baar. In dit verslag wordt de meening uitgesproken, dat, indien
niet alle teekenen bedriegen, er in Zeeland, wat de esthetische
verhoudingen aangaat, beterschap komende is. Wel hebben van
de meer dan honderd Zeeuwsche gemeenten alleen Middelburg,
Goes, Zierikzee, Oost- en West-Sonburg en Burgh de zooge
naamde „welstandsbepaling" in de bouwverordening opgenomen,
en werd te Middelburg nog een „afschuwelijke" winkelpui aan
de Lange Delft gemaakt, maar te Goes werden „door haren
eenvoud treffende" arbeiders- en middenstandswoningen ge
bouwd. Ook de onvermoeide propaganda door den heerB. von
Brücken Fock gevoerd, begint vruchten te dragen. De dorps-
timmerlieden volgen niet meer allerlei smakelooze bouwsels
in de steden na.
De commissie tracht ook het noodeloos vellen van boomen
te voorkomen en heeft zich in verbinding gesteld met het
Staatsboschbeheer. Waar vtoch geveld wordt tracht zij te be
werken, dat nieuwe boomen worden geplant
De commissie maakt melding van plannen tot het restaureeren
van de kerk en den toren te Nisse, van den toren te Kapelle
van de kerk te Kloosterzande en van de Maria Magdalenakerk
te Goes. Voor de beide eerste restauraties hebben de Provinciale
Staten van Zeeland een subsidie gegeven, en wordt ook rijks
subsidie verleend.
Boomen te Aagtekerke konden met gered worden, op twee
oude linden na, maar te Borssele werd door het Staatsbosch
beheer een kapverbod gelegd. Te Goes bracht de Commissie
advies uit over het beplanten van het Kerkplein. Zij kon echter
niet voorkomen, dat daar een deel van den Westwal zal worden
gedempt en het plantsoen zal worden geveld, omdat het rijk
een nieuwen weg voor snel verkeer gaat aanleggen.
Te Ritthem werden de fundamenten van den toren versterkt
De Commissie trachtte, met medewerking van Heemschut, te
verkrijgen, dat te Sluis een verordening tot wering van ont
sierende reclames tot stand kwam. Voor den toren te Gapinge,
gemeente Vrouwenpolder, zal de architect A. A. Kok een plan
tot restauratie maken.
De Commissie meende geen pogingen te moeten doen, om
de in 1834 hebouwde kerk te Zierikzee te redden, daar zij niet
vind} „dat ook van slechte architectuur als representant van
een bepaalde cultuurperiode een specimen voor het nageslacht
moet worden bewaard."
De straat als aanplakbord. De namen der candidaten voor
den gemeenteraad, die vóór de laatste verkiezingen in groote
witte letters op de straatsteenen stonden, beginnen langzamer
hand te verdwijnen, al loopen wij nog hier en daar over de
namen van eenigen, die nog wethouders zijn van Amsterdam.
Maar nieuwe witte letters, naar het schijnt met zeer duurzame
verf geschilderd, zijn op onze trottoirs, tusschen onze tramrails
verschenen. Een Amsterdamsch dagblad, een politieke partij
laten hun namen op Amsterdam's straten afschilderen; en be
vuilen daarmee onze straten. Nu hebben wij er niets tegen,
dat deze beiden door velen onzer medeburgers met voeten
getreden worden; alleen maar, dit gebeurt niet genoeg: die
verf blijt onz& straten wat lang ontsieren
Wij zouden ieder wien het uiterlijk aanzien onzer straten
ter harte gaat, willen vragen: gaat zoo niet voort. Verboden
is het niet. De Amsterdamsche politie-verordening heeft zelfs
in de laatste alinea van art. 62 van het verbod om letters,
woorden of teekeningen op eens anders eigendom te stellen
den openbaren weg uitdrukkelijk uitgesloten Maar, zooals een
schoolhoofd bij het maken van een aanmerking op een jongen,
die iets onbehoorlijks gedaan had, gewoon was te zeggen: als
wij dat nu allemaal eens deden? Als de straat "eens bedekt
werd met de namen van couranten en politieke partijen in
allerlei kleuren?
«Wij vragen geen aanvulling van de politie-verordening: nóg
meer bepalingen die niet kunnen worden, althans niet worden
gehandhaafd, kan onze politie-verordening niet verdragen. Zelfs
het verbod om letters op eens anders eigendom te zetten heeft,
meenen wij, nooit tot eenige vervolging geleid, ofschoon toch
niemand zal beweren, dat het nooit overtreden is.
Er zijn nog dingen, die wij niet doen, ofschoon ze niet ver
boden zijn; 'laat ons daaronder deze onhebbelijkheid brengen.
(„A. H.")
Nederlandsche klokken in Noorwegen. In het noorden van
Noorwegen zijn verscheidene klokken van Nederlandsche gieters
aanwezig. Ten deele kunnen het scheepsklokken zijn, die van
gestrande vaartuigen geborgen werden, sommige echter zijn
daarvoor te groot en zullen per schip van Nederland naar
Noorwegen vervoerd zijn Te Vaerokirke hangt een klok van
Geert van Wou, uit 1511; te Kjelvikskirke een van denzelfden
meester uit 1521; te Holskirke een van Willem Wegewart
uit 1580; te Skjaerstadt een van Jacob Noteman van 1651;
en te Kjollefjord een van Claude Fremy uit 1686. Het blad
„Die Denkmalpflege", waaraan wij deze mededeeling ontleenen,
meent, dat deze gieters Duitschers waren!
