422
DE BOUWWERELD.
het aantal zijner beoefenaars dat in haar georganiseerd
is. De aldus aangewezen leden der Schoonheids-
Commissies beschikken niet over zoodanig gezag dat,
tegenover hun oordeel geen ander recht en reden van
bestaan zou behouden. De meesten zijn zich daarvan
bewust. Bij sommige Commissies schijnt echter in den
laatsten tijd neiging op te komen om de teugels veel
strakker aan te halen en door een zeer autoritair op
treden, haar eigen inzicht eenzijdig op te dringen
zonder zich in te denken in de gerechtvaardigde denk
beelden van de' ontwerper en zijn lastgever. Daartegen
past waakzaamheid.
Tot welke gevolgen dit streven leiden kan, bleek
uit de beoordeeling van het kantoorgebouw der Kon.
Holl. Lloyd te Amsterdam, waarin de Commissie
principieel eene „moderne" opvatting bieek te eischen,
een eisch die aan B. W. echter te ver ging.
Opmerking verdient dat de Commissies in onder
onsjes oordeelen, zonder den beoordeelde daarbij in
staat te stellen zijn ontwerp toe te lichten of te ver
dedigen. Hij verneemt plotseling zijn vonnis, doorgaans
niet van de Commissie, doch van B. W. Dit moge
formeel juist wezen, doch het beneemt hem de mogelijk
heid om tijdig bij B. W. te appelleren, eer deze
zich door een definitief besluit vastlegden
Het is dan ook te laat om zich te verweeren tegen
de mogelijk eenzijdig aesthetische opvatting der Com
missie die wellicht geene rekening hield met praktische
of economische overwegingen, die toch ook eene rol
moeten spelen bij het eindoordeel over een ontwerp,
zooal niet voor eene Schoonheids-Commissie, dan toch
we! bij B. W.
Wanneer B. W. eene bouwvergunning weigeren
dan staat volgens de Wet den aanvrager een beroep
open bij den Raad. Dit is echter een weg, die tot
tijdverlies lijdt zoodat menigeen met tegenzin en wrok
zich maar onderwerpt aan de gewenschte wijzigingen.
Is de' weigering gebaseerd op de welstandsbepaling,
dan zullen B. <6 W. tot hunne verdediging aan de
Raad natuurlijk het advies der Commissie overleggen.
In den Raad nu plegen geene gezaghebbende personen
op aesthetisch gebnd zitting te hebban en afgescheiden
daarvan is het de vraag of een gemeenteraad wel de
geschikte plaats is voor gedachtewisseling over de
mérites van een bouwkundig ontwerp. Het gevaar is
dus groot dat óf de Raad zich zonder meer vereenigt
met het ongekontroleerde of althans niet deskundig
besproken oordeel der Schoonheids-Commissie öf wel
dat de laatste het aflegt tegen den invloed der persoon
lijke betrekkingen van den plaatselijk bekenden aan
vrager. Geen van beide oplossingen is juist. Een
Schoonheids-Commissie heeft volstrekt met den goeden
smaak in pacht.
Als haar oordeel wordl aangevochten en een ont
werper wenscht er zich niet bij neer te leggen doch
eene uitspraak in hoogere instantie uit te lokken, dan
mag o. i. verlangd worden dat bedoeld oordeel is
nagegaan door inderdaad deskundigen voor het ten
tweeden male tegen den aanvrager wordt uitgespeeld.
Dat de tweede oplossing zéér noodlottig kan werken
'ligt voor de handvooral omdat zij zich zal voordoen
meest in kleinere stadjes en dorpen ten bate van
plaatselijke bouwkundigen, wier werkzaamheid juist
zoo dringend verbetering vraagt.
Nadat in Leeuwarden de Schoonheids-Commissie
eenige malen door den Raad verloochend werd, is
daar eene regeling voor het hooger beroep getroffen.
Wanneer een door B. W. afgewezen aanvrager zich
tot den Raad wendt, moet deze zich doen adviseeren
door een uit drie leden bestaande Commissie van
hooger beroep en beschikt hij dus over eene kontrole
op het advies der Schoonheids-Commissie. Wanneer
deze door de Commissie in hooger beroep wordt in
het gelijk gesteld, zal de Raad niet gauw op eigen
gezag anders beslissen en omgekeerd zal de teleur
gestelde bouwer, niet lichtvaardig zijn kans bij den
Raad beproeven als hij voor zich zelf een vermoeden
van zijn zwakte heeft. Hoe nuttig dit systeem kan
werken ter voorkoming van moeilijkheden, is te
Leeuwarden gebleken waar, naar wij vernamen, reeds
bij de eerste hooger beroepzaak die aan de orde
kwam de Schoonheids-Commissie zich in het ongelijk
zag gesteld.
De wetenschap dat hare adviezen aan deskundig
oordeel kunnen worden onderworpen zal, voor zoover
dat noodig mocht zijn, niet alleen bij de Schoonheids-
Commissie de nauwgezetheid versterken, doch het zal
ook de continuïteit van haar optreden bevorderen.
Het is ook zeer wenschelijk dat meer eenheid wordt
uitgelokt in het beleid van de verschillende Commissies
en dit kan worden in de hand gewerkt door het
instellen eener tweede instantie.
Of zij noodig is?
Eene beschouwing over de werkwijze der amster-
damsche Schoonheids-Commissie door haar oud-lid
de heer Paul J. de Jongh geschreven in het „Bouwk.
Weekbl." 15 Nov. 1919, geeft het antwoord. Wij
lezen daar:
„En laat de Schoonheids-Commissie maar voort-
werken volgens de in de laatste jaren, 'met eenig
succes, maar zonder het gevoel van echte bevrediging,
gevolgde methode; nu eens streng, dan weer milder
in haar oordeel, al naar gelang van de gesteltenis, de
inzichten en hetgoed humeur harer periodiek
komende en verdwijnende leden".
Het zal voor menigeen eene onaangename onthulling
zijn geweest dat mogelijk de stemming van het oogen-
blik het oordeel voor zijn ontwerp bepaalde! Het
eergevoel en de goede naam van ontwerpers, de
belangen hunner opdrachtgevers mogen niet zijn prijs
gegeven aan de luimen' eener Commissie. Er dient
een vaste rechte lijn getrokken te worden. De elementen
